Klimaatbeleid draait om haalbaarheid en betaalbaarheid

50PLUS blijft het zeggen: bij het klimaatbeleid draait het om haalbaarheid, betaalbaarheid en effectiviteit.

Bij het klimaatbeleid draait het om haalbaarheid, betaalbaarheid en effectiviteit. 50PLUS is en blijft daar heel duidelijk in. Wat ons een doorn in het oog is, bijvoorbeeld, is de leeftijdsgrens van 75 jaar die vaak gehanteerd wordt bij duurzaamheidsleningen verstrekt door gemeenten. Daarbij hebben oude ouderen, die nogal eens minder mobiel zijn, ook hogere verwarmingskosten doordat de gasbelasting gaat stijgen.

Maatregelen effectief inzetten

“Voor het draagvlak van het klimaatbeleid vinden wij het erg belangrijk dat alle maatregelen die genomen worden zo effectief mogelijke worden ingezet”, zei Kamerlid Corrie van Brenk tegen minister Wiebes en staatssecretaris Keijzer. “Wij maken ons zorgen over het stijgend aantal mensen dat de energierekening niet kan betalen, en vragen om hen niet te beboeten bij betalingsachterstand.”

Zorgen om leefbaarheid

Corrie van Brenk haalde ook de toenemende leegstand van winkelpanden aan. “Wij zijn bezorgd over de gevolgen daarvan voor de leefbaarheid en vragen om maatregelen. 50PLUS wil ook weten hoe de voortgang inzake ‘Groningen’ is, een doorlopende kwestie met nog immer schrijnende verhalen.” •

► Inbreng van Kamerlid Corrie van Brenk bij de begroting Economische Zaken en Klimaat: 

“We leven in uitzonderlijke tijden… in meerdere opzichten.

Tijden waarin ons land in de ban is van klimaat, stikstof en PFAS. Mensen zijn bang dat hen allerlei prijzige verduurzamingsmaatregelen door de strot geduwd worden… excusez-le-mot. Het hele land zit op slot vanwege een juridische uitspraak over stikstof. De bouw ligt bijna volledig stil; alsof de crisis op de woningmarkt zonder dit alles niet al groot genoeg was. Er is gesteggel over uitstootvergunningen van boeren. En dan komt ook de PFAS boven op deze stapel.
  
Elk van deze drie zaken apart zou al veel onrust veroorzaken. Maar nu gebeuren zij alle drie tegelijk. Ja, het zijn uitzonderlijke tijden, woelige tijden vooral. Er dreigen faillissementen, van bouwbedrijven, baggerbedrijven. En ondertussen hoort de gewone burger dat de aanpassing van zijn woning misschien wel tienduizenden euro’s kost. Vind je het gek dat het Malieveld een aantal weken achter elkaar volstroomde met verontruste boeren en bouwers? De rek raakt er zo wel uit. Dat is zeer begrijpelijk.

Dit alles vraagt om een betrouwbare overheid, die consequente, effectieve en efficiënte maatregelen neemt. Artikel 3.1 van de Comptabiliteitswet, zeg ik daarbij maar even tegen de minister.

Haalbaar, betaalbaar voor iedereen en eerlijk verdeelde lasten, blijft daarbij het uitgangspunt. En daar gaat het niet altijd goed.

Denk bijvoorbeeld aan de gevolgen voor de oudere burger. Ja, wij hebben eerder gepleit dat iedereen zijn steentje moet bijdragen. Maar dus wel naar rato! Er wordt niet geïndexeerd, mogelijk zelfs gekort op pensioenen. Zeker de oude ouderen hebben niet meer de mogelijkheid dit te compenseren. De gasbelasting gaat omhoog, en veel oude ouderen zijn veel thuis, weinig mobiel en moeten daardoor hun kachel hoger zetten.
 
Ook bij de staatssecretaris van Financiën, bij de behandeling van het Belastingplan, heeft 50PLUS dit al eerder aangekaart. Misschien is dit lastig in te richten, maar wij willen echt zoeken naar een manier waarop wij deze ouderen kunnen compenseren. Wil deze minister daar met ons verder over nadenken?

Daarbij komt ook nog dat voor duurzaamheidsleningen bij vele gemeenten (via Stimuleringsfonds Volkshuisvesting) koudweg een leeftijdsgrens van 75 jaar gehanteerd wordt. 50PLUS heeft dit al eerder aangekaart en wil dat deze grens nu echt afgeschaft wordt.

Nee, níet alle ouderen zijn zo rijk dat zij deze maatregelen zelf kunnen bekostigen, al willen velen dit u wel doen geloven. Waarom iemand van 26 wel subsidie verstrekken en iemand van 76 niet? Bij elke aanvraag die wordt toegekend, kan de aanvrager de volgende dag onder een bus lopen. Er moet bij elke aanvrager een bepaling worden opgenomen, waarin wordt geregeld hoe de schuld wordt afbetaald, mocht de aanvrager eerder overlijden. Deze grens is willekeurig en riekt écht naar leeftijdsdiscriminatie. Dus nogmaals de vraag, is de minister bereid deze grens te laten vallen?
    
Help de burger, is dan ook onze oproep! Natuurlijk is het fijn dat door aanpassing van de ODE (opslag duurzame energie) een groter deel van de rekening komt voor bedrijven. En we begrijpen zelfs wel dat bedrijven voor een groter bedrag gesubsidieerd worden, omdat daar grote stappen te maken zijn. Maar we weten ook dat gestegen kosten meestal worden doorberekend in de productprijs en via die weg toch op hun bord terechtkomt. Help de burger de lasten te dragen. Door de genoemde duurzaamheidsleningen, door uitbreiding van de op particulieren gerichte ISDE (duurzame energieregeling particulieren), en door hen actief te wijzen op alle mogelijkheden. En wat te denken van de hoge energierekening? Vorige week werden wij opgeschrikt door het bericht dat het aantal mensen dat de energierekening niet kan betalen dreigt te verdubbelen. Dat meldde Ecorys. Nu al is het aantal mensen dat moeite heeft met het betalen van de rekening 650.000. Het aandeel belastingen in de energierekening is 50%; met de aanpassingen daalt dat iets, maar het blijft érg veel. Hoe gaat de regering zorgen dat mensen niet verzuipen in deze lasten? De regering zegt naar draagvlak te zoeken, maar op deze manier lukt dat niet.

Mensen die hun rekening niet kunnen betalen, lopen het risico afgesloten te worden en moeten zich melden bij de schuldhulpverlening. Daar moeten zij een betalingsregeling treffen. Daar kunnen dan ook nog eens kosten bijkomen van aanmaning, deurwaarders etc. Dat loopt dus alleen maar op, en daarmee wordt het probleem groter. Wat 50PLUS enorm tegenstaat, is dat mensen die niet kunnen betalen op een hoop worden gegooid met fraudeurs. Dat is niet terecht.
 
50PLUS wil dat de regering ervoor zorgt dat mensen die echt niet kunnen betalen, maar wel netjes alle stappen (bijvoorbeeld aanmelding bij schuldhulpverlening) volgen, niet ook nog bijkomende kosten moeten betalen. Op deze wijze komen zij het snelste uit de problemen.
 
En nu we het toch hebben over effectiviteit van beleid: vorige week ontvingen wij een petitie van glastuinbouwers inzake de ODE. De gestegen ODE leidt er voor hen toe dat de afdracht zodanig hoog wordt, dat het voor velen moeilijk te dragen is. Dat leidt ertoe dat dit hen NIET stimuleert om over te stappen van aardgas naar elektriciteit. Op deze manier werkt het beleid dus contraproductief. Kan de minister hierop reageren? Want als het hier gebeurt, gebeurt het op andere plaatsen ook.

Dit wordt ook veroorzaakt door een inmiddels bekend probleem: overbelasting van de infrastructuur voor het transport van elektriciteit. De minister is zich bewust van het probleem, want inmiddels is duidelijk dat er een Nationaal Programma energiehoofdstructuur komt. Begin 2020 komt er een startnotitie, waarna er een advies komt voor de regio’s na de zomer in datzelfde jaar.
Prima natuurlijk, maar toch rijst de vraag: al jaren is duidelijk dat er vol ingezet gaat worden op elektrificeren. Natuurlijk is het niet van vandaag op morgen klaar. Maar hoe kan het dat het nu pas op gang komt? Dat het ministerie nu pas begint met het nemen van de regie, en dat startnotitie en het advies dus nog een hele tijd op zich laten wachten. Het zal dus nog een hele tijd duren totdat er écht iets gecoördineerd op gang komt. Ziet de minister kans om dit te versnellen?

Het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau lieten vorige week weten dat er nog een extra tandje bij moet wat betreft de klimaatmaatregelen, anders raakt het doel in 2030 uit zicht. Leidt dit tot extra inspanningen? Investeringen? De Rekenkamer geeft aan dat niet duidelijk is waar en hoe de extra middelen uit de voorjaarsnota en de Klimaatenvelop worden ingezet. Kan de minister hier verheldering over geven?

Effectiviteit van beleid: worden de meest efficiënte en effectieve klimaatmaatregelen genomen? Waar geld in te steken en wat haal je eruit? Bijvoorbeeld: doelmatigheid van SDE+ en ++ regelingen, maar zeker niet alleen dát. De minister heeft een bijzondere verantwoordelijkheid minister als coördinerend bewindspersoon om dit op korte, middellange en lange termijn te borgen.

Daarbij moet er op elke schaal ingezet worden op het voorkomen van onnodig gebruik. Besparing dus. Nu is er voor bedrijven al een verplichting om te besparen. Maar kunnen we richting consumenten niet ook een tandje bijzetten en mensen nog bewuster maken? Bijvoorbeeld sluipverbruik, denk dan aan stokoude koelkasten, onnodige verlichting, opladers, maar ook terrasverwarmers kosten veel energie.

Tot slot op dit punt wil ik nog aandacht vragen voor belemmerende regelgeving bij innovaties. In deze tijd schieten de nieuwe ontwikkelingen, bijvoorbeeld in het brede kader van duurzaamheid, de grond uit. Zo hebben wij in de commissie al eens het voorbeeld gehoord van een producent van CO2-neutraal asfalt. Die mocht niet meedoen aan infrastructurele aanbestedingen, juist omdat hij de enige producent was. Zo schieten we onszelf natuurlijk in de voet. Op welke wijze is er aandacht voor dit probleem en zijn de bewindslieden bereid knelpunten aan te pakken?

Leefbaarheid

Dan iets heel anders: de verloedering van de winkelstraten. De leegstand van winkelpanden, zo u wilt. De gevolgen daarvan voor de leefbaarheid zijn groot. Retailers trekken massaal aan de bel en het is inderdaad een probleem, het is opnieuw toegenomen. De regering kan er natuurlijk niet zo heel veel aan doen dat er meer en meer via internet gekocht wordt. De Alibaba’s van deze wereld verkopen alles wat je kunt bedenken en meer tegen belachelijk lage prijzen… daar valt niet tegenaan te concurreren.

Wat veel mensen belangrijk vinden, en zeker ook ouderen, is de leefbaarheid van die gebieden. Dat betekent dat er gewoon iets moet gebeuren. De overheid kan de bestemming van panden wijzigen, waardoor het ook voor horeca geschikt gemaakt kan worden. En woningen, natuurlijk! Met de huidige woningmarkt is dat ook een goede oplossing. Gemeenten gaan hier natuurlijk over, maar ziet de staatssecretaris mogelijkheden dit te stimuleren en te faciliteren?

Groningen

In de begrotingsbehandeling Economische zaken kan Groningen natuurlijk niet onbenoemd blijven. En ja, er gebeurt veel. De gaskraan gaat dicht, en al best wel snel. De NAM gaat er tussenuit bij de schadeafhandeling. De Tijdelijk Commissie is inmiddels alweer een tijdje operationeel en er is een regeling in het leven geroepen, om het stuwmeer aan schademeldingen binnen een ordentelijke termijn eindelijk te kunnen afhandelen.

En toch knelt het, nog steeds. Nog steeds is er veel ontevredenheid. Hoe staat het met de doorlooptijden van schade naar herstel? Informatie op de website van TCMG (tijdelijke commissie mijnbouw schade Groningen) suggereert dat dat nog wel beter kan. Nog ruim 17 000 schademeldingen staan open, overall. En hoe zit het met de aannemersvariant? Op dit moment zijn er welgeteld 11 aannemers geschikt bevonden. Dat is mooi, maar lijkt me niet genoeg om snel meters te maken. Is er al zicht op meer?”

© 19 november 2019