De toeslagenaffaire is een lelijke smet op bestuurlijk, politiek en ambtelijk Nederland en vraagt om een goede, snelle en menselijke oplossing. De bemoeienis van prinses Laurentien daarmee is vast goed bedoeld, maar volkomen misplaatst en staatsrechtelijk fout.   

Ieder weldenkend mens kan zich inmiddels een beeld vormen van de ellende die is ontstaan rond ‘het dossier kinderopvangtoeslagen’. Er zijn aan alle kanten fouten gemaakt: door de wetgever, door de uitvoering en ook door burgers. Het dossier is inmiddels zo complex en de materie ligt zo gevoelig, dat ook bij de oplossing ervan nieuwe fouten dreigen.

Er wordt voor de snelle afwikkeling van de schade nu ook een nieuwe methode gevolgd, die een vrijwel blanco cheque van de overheid behelst. Die methode – de SGH-route van de Stichting (Gelijk)waardig Herstel (SGH)-  heeft het karakter van een noodprocedure en is het geesteskind van prinses Laurentien.

Het staat vast dat (te) veel burgers grote en soms zelf onherstelbare schade hebben geleden door de uitvoering van de Toeslagenwet. Maar niet álle leed is door de overheid met geld te repareren. Bestuurders noch burgers kunnen er van uitgaan dat het omkeren van ’s Rijks Schatkist een ultimum remedium is. Dat zal de nieuwe minister van Financiën eveneens van oordeel zijn.

De SGH-Route van prinses Laurentien gaat uit van de gedachte dat de burger te vertrouwen is. Dat is nobel, maar de rapporten van de Commissie-Buurmeyer van de parlementaire enquête naar de sociale zekerheid in Nederland, leert dat de praktijk genuanceerder is.

Straatfeest

De bedragen die thans bij de afwikkeling van de ‘Toeslagen-affaire’ de ronde doen, zijn op het niveau van straat en buurt dermate fors dat alleen al daarom alarmbellen moeten afgaan en repercussies kunnen worden verwacht. De schadeafwikkeling moet snel en fair zijn, maar mag niet het karakter krijgen van een straatfeest van de Postcodeloterij.

Dit alles klemt te meer nu er hiermee een Lid van het Koninklijk Huis in beeld is, die in persoon de pleitbezorger is van deze methode. Daardoor is een wezenskenmerk van onze constitutionele monarchie aan de orde, namelijk de koninklijke onschendbaarheid. Van prinses Laurentien en haar echtgenoot prins Constantijn, die hierin zijn vrouw van harte ondersteunt, mag meer terughoudendheid worden verwacht als het gaat om zulke gevoelige aangelegenheden.

Indien in hun kringen het Ei van Columbus gevonden werd om dit dossier snel te kunnen afronden, zou het zeer zijn gewaardeerd als zij deze benadering hadden gedeeld met de regering, die deze suggestie, na overweging, had kunnen overnemen en zo onder de eigen verantwoordelijkheid had kunnen brengen.

Grens overschreden

Nu de SGH-route niet alleen door haar wordt geclaimd, maar ook nog stevig door haar wordt gepromoot, begeeft prinses Laurentien zich in het politieke debat. Hoe gaat zij zich straks verdedigen als zich ook in haar aanpak grote problemen voordoen? Komt zij of een ander lid van het Koninklijk Huis zich dan verantwoorden in het parlement?

Ik heb alle waardering voor de goede bedoelingen van prinses Laurentien en prins Constantijn. Maar hier gingen zij een grens over waarbij zij hadden moeten aanvoelen dat dit niet past in ons Koninkrijk der Nederlanden. Dat de (grotendeels nieuwe) Tweede Kamer hier geen aandacht aan heeft besteed, is eveneens verbazingwekkend en onverantwoordelijk.

– – –

Martin van Rooijen is oud-staatssecretaris van Financiën, oud-lid van de Tweede Kamer en thans lid van de Eerste Kamer voor 50PLUS. 

– – –

Drie vragen aan Martin van Rooijen n.a.v. dit opinieartikel:

Q1: Waarom ben u zo kritisch over de methode Laurentien, die snelle compensatie biedt voor getroffenen van de Kindertoeslagaffaire?

A1: Wat nu verkocht wordt als tempoversnelling en een menselijke oplossing zou over een paar jaar in een nieuwe parlementaire enquête ontmaskerd kunnen worden als onzorgvuldig beleid en financieel wanbeheer. Daar kan dan een lid van het Koninklijk Huis, die zich nu als de uitvinder en pleitbezorger van deze methode opwerpt, niet op aangesproken worden. Laurentien trekt in deze kwestie de volle verantwoordelijkheid naar zich toe. Dat past haar niet en dat past bestuurlijk ook niet. Het gaat ook nog eens om ons belastinggeld en dat zijn zaken waar een minister over gaat en niet een lid van het Koninklijk Huis.

Q2: Het lijkt alsof u er met gestrekt been in gaat? 

A: Deskundigen die ik dit verhaal vooraf heb laten lezen, vinden juist dat het een zorgvuldig staatsrechtelijk en bestuurlijk betoog is. Het is zakelijk en met alles respect voor de persoonlijke en menselijke drijfveren van Laurentien en Constantijn. Het artikel houdt wel een waarschuwing in aan de leden van het Koninklijk Huis en de nieuwe Tweede Kamerleden om bij alle betrokkenheid in deze kwestie ook bestuurlijke zorgvuldigheid te betrachten.

Q3: Waarom deze openbare aanval van een ervaren senator op leden van het Koninklijk Huis?

A: Dit artikel is geschreven ter bescherming van de constitutionele monarchie, van leden van het Koninklijk Huis en met name van de Koning. Laurentien en Constantijn hebben zich begeven in een publiek debat met rijksambtenaren en met politici. Dat is een staatsrechtelijke vloek en kan straks gebruikt worden om de monarchie weer ter discussie te stellen of de opvolging van de Koning te compliceren. Ik wil dat deze faut pas van Laurentien en Constantijn een incident blijft, dat ze deze les in het openbaar ter harte nemen en dat het publieke oordeel over de Koning daar niet mee belast wordt.