Woensdag, 5 juni bezocht een grote delegatie van 50PLUS in het kader van de Europese Verkiezingen de partij PDE/EDP (Parti Démocratie Européen/European Democratic Party) in Brussel.                                

Secretaris Generaal Sandro Gozi van de PDE/EDP benadrukte in zijn welkomstwoord het streven naar meer gelijkheid tussen generaties:

“Het is een van doelen om een juiste balans te vinden tussen de generaties. We staan niet als generaties naast elkaar, maar zijn op allerlei manieren verbonden”. 

Een van de zorgen van Gozi is de opkomst van Artificial Intelligence (AI), met name op het vlak van fake news. Gozi:

“In Europa heb je voor van alles een vergunning nodig, maar op het moment dat iemand kwaad wil op het internet, dan zijn er geen belemmeringen. “

“Freedom of expression is not a freedom of reach”.

Aandacht creëren via schelden en schreeuwen vraagt een nieuwe benadering. Europa zoekt, zonder aantasting van de vrijheid van meningsuiting, naar een meer positieve en gecontroleerde wijze van informatievoorziening.

Lijsttrekker namens 50PLUS, Adriana Hernández benadrukte dat het tijd wordt dat de vergrijzing en de behoefte van de oudere generaties hoog op de Europese agenda komt.  Er zijn niet voldoende programma’s die erop gericht zijn te zorgen dat ouderen de juiste voorzieningen kunnen genieten als het zover is. Denk aan digitaliseren, contant  blijven betalen,  pinautomaten in de buurt, een rijbewijs dat geldig voor heel Europa is, etc.

Voor een uitnodiging voor een politiek debat bepaalt iedere organisatie in de regel haar spelregels. Vaak wordt gekeken naar de plaats van die partij bij de vorige verkiezing.

50PLUS heeft zeker de nodige verloop gehad, maar zij had  één zetel bij de Tweede Kamer- verkiezingen 2021 en ook bij Europese Verkiezing 2019 bemachtigde 50PLUS één zetel. Zowel bij de Tweede Kamer verkiezingen van november 2023 als nu bij de EP-verkiezing krijgt 50LUS die uitnodigingen niet.

Gevolg veel nabellen met organisatie om dat hersteld te krijgen. Deze week nog in Emmen. Na veel heen en weer gebel is het resultaat één minuut spreektijd voor de 50PLUS spreker. Deze organisatie hanteert nota bene als argument: “uitnodiging op basis van de laatste peilingen”. Hoe kan een partij zich profileren als zij structureel niet wordt uitgenodigd? Natuurlijk blijven de peilingen dan laag en wordt de lezer of kijker vermoeid met een overdaad aan de “usual suspects”.

Lijsttrekker voor Europa, Adriana Hernández van 50PLUS, pleit voor een eenduidige routekaart voor het uitnodigen van bestaande partijen bij politieke debatten. “Als er een zetel is behaald bij de vorige verkiezingen, moet dat de basis zijn voor een uitnodiging, verklaart Hernández.

Op de huidige manier kan een kleine partij zich veel minder profileren dan een grotere partij, waardoor het politieke landschap wordt gedomineerd door de grote spelers. Is dat eerlijk? Nee, dat is onwenselijk voor de diversiteit in onze democratie!”.

Op initiatief van Statenlid Mieke Hoek van 50PLUS is in Provinciale Staten van Utrecht is een motie ingediend waarin de Staten zich uitspreken tegen haat naar Joden en elke andere vorm van discriminiatie. De motie werd behalve door 50PLUS ondertekend door ChristenUnie, SGP, Utrecht Nu, VVD, PVV, BBB, SP, PvdA, Volt en CDA. Alleen GroenLinks, Partij voor de Dieren en Forum voor Democratie stemden tegen de motie. De uitslag was 36 stemmen voor en 11 tegen.

“Er is hier in ons land én in onze provincie Utrecht geen plaats voor antisemitisme, discriminatie en racisme in welke vorm dan ook”, wordt in demotie gezegd. En ook: “Wij staan voor een Utrecht waar iedereen veilig is, ongeacht godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht handicap of geaardheid. Wij spreken ons uit tegen haat naar Joden en elke vorm tegen discriminatie jegens welke groep dan ook en vragen alle Utrechters dat ook te doen.”

De Staten nemen in de aangenomen motie met ‘kracht afstand van de terugkerende haat naar Joden’. “In ons land, in onze provincie, in onze huizen én in onze harten is geen plaats voor antisemitisme.”

De Staten zien ook in de provincie Utrecht een toename in antisemitisme en discriminerende incidenten, met voorbeelden uit onder meer uit Amersfoort en Utrecht.

Zowel op straat als online is de veiligheid van Joodse inwoners niet langer vanzelfsprekend, menen de provinciale bestuurders. “Huizen worden beklad en mensen voelen zich niet meer veilig in het openbaar. Deze situatie is onaanvaardbaar. Er wordt een keiharde grens overschreden wanneer inwoners van Utrecht op hun identiteit worden aangevallen, uitgescholden of bedreigd. Wat die identiteit ook is. Dit moet stoppen. Nu”, staat ook in de motie.

“Wij staan op, kunnen we op jou rekenen?, vragen de Staten aan alle inwoners van de provincie Utrecht.

Intussen hebben bijna alle burgemeesters in Nederland zich in een open brief uitgesproken tegen antisemitisme. De gemeente Amsterdam kwam naar buiten met de brief, die is ondertekend door 329 burgemeesters. ‘Laten we ons blijven verzetten tegen elke vorm van discriminatie en racisme’, zo staat in de brief. Meer over de open brief is HIER te lezen.

Elsevier publiceerde donderdag over een deal die de informateurs hebben gesloten met de Nederlandse pensioenfondsen voor een extra investering van € 25 mrd in de Nederlandse economie in de komende jaren in ruil voor de toezegging, dat de nu formerende partijen afzien van aanpassing van de nieuwe pensioenwet. [klik hier]

Senator van Rooijen reageert.

Het is de wereld op zijn kop en los van ieder moreel besef dat de Nederlandse pensioenfondsen politiek bedrijven met het geld van hun deelnemers. Dat de Nederlandse pensioenfondsen de komende jaren opeens € 25 mrd extra willen gaan beleggen in woningbouw, energietransitie en infrastructuur in ons land kan alleen maar gezien worden als een strikt financiële afweging.

Dat de pensioenfondsen dit aanbod doen onder de eis dat de nieuwe pensioenwet ongewijzigd wordt doorgevoerd door het nieuwe kabinet en de nieuw gekozen Eerste en Tweede Kamer is niet alleen een poging tot politieke koehandel, maar neigt ook naar ordinaire chantage.

Drie van de vier partijen die nu bij de kabinetsformatie zijn betrokken hebben in de Tweede Kamer en in de Eerste Kamer tegen de nieuwe pensioenwet gestemd. Ze hebben voor de verkiezingen aangegeven in het belang van gepensioneerden nog wijzigingen in de nieuwe pensioenwet wet te wensen. Buigen voor de chantage van de pensioenfondsen is het weggeven van politieke macht aan de wereld van het geld. Niet de pensioenfondsen gaan over de strekking en wijziging van de pensioenwet, maar regering en parlement.

Het is ‘een gotspe’ dat de pensioenfondsen elk verbetervoorstel voor de pensioenwet vanuit de politiek op voorhand om zeep willen brengen. Deze politieke actie van de pensioenfondsen is niet in het belang van de gepensioneerden en ondermijnt de democratische spelregels. Staatsrechtelijk gezien is het zeer dubieus dat de informateurs buiten de formatietafel om op een gevoelig onderwerp afspraken maken met belanghebbenden (in dit geval dus met de pensioenfondsen) en het resultaat daarvan als dictaat voorleggen aan de onderhandelaars.

De Eerste Kamer sprak deze week over Wonen en Bouwen in Nederland. Senator van Rooijen verwoordde het standpunt van 50PLUS zoals hieronder opgenomen.

De staat van de woningmarkt leent zich niet voor eenvoudige analyses en al helemaal niet voor snelle en makkelijke oplossingen. Maar ik weet haast wel zeker, dat de waarde van de corporatiesector voor Nederland als welvaartstaat en voor de onderste helft van het inkomensgebouw in het bijzonder, de afgelopen jaren weer glashelder is geworden. Ook hebben we geaccepteerd, dat we het probleem niet van het ene op het andere jaar kunnen oplossen. 

Woningen bouwen kost nu eenmaal veel tijd en er komen ook weer steeds nieuwe wachtenden bij. Van jonge mensen die een gezin willen stichten en ouderen die van een hun huis naar een seniorenappartement willen verhuizen tot en met de huisvesting van een aanzienlijke instroom van statushouders. De rol van woningbouwcorporaties bij het huisvesten van woningzoekenden met lage of middeninkomens is groot, de waarde onbeschrijflijk. Met de blik van 2024, vraag je je af wat ons heeft bezield

De politiek heeft in 2012 met een botte bijl ingehakt op de corporatiesector, door de invoering van de verhuurderheffing. Des te meer valt het de politiek te verwijten, dat er onvoldoende sprake is geweest van een vooruitziende blik. Zonder mijn eigen straatje te willen schoonvegen, wijs ik er wel op dat mijn partij de verhuurderheffing nooit heeft gesteund en in onze CPB doorgerekende tegenbegroting voor het jaar 2018, stelde 50PLUS al voor om de heffing in twee grote stappen af te schaffen. Dat neemt niet weg dat het is gebeurd. We hebben niet alleen vele miljarden onttrokken aan de corporatiesector, maar we hebben destijds met de verhuurderheffing ook de leencapaciteit aangetast. Daarmee hebben we niet alleen de bouwproductie direct omlaag gemanipuleerd, maar ook de planning voor de toekomst. En nu zijn de ‘rapen al een poosje gaar’.

Er gaan verschillende cijfers rond over hoeveel schade de verhuurderheffing precies heeft toegebracht aan de huursector in het algemeen en aan de corporatiesector in het bijzonder. In 2020 gaf koepelorganisatie Aedes nog aan dat de verhuurderheffing leidde tot 50% minder sociale woningbouwproductie. 

Vraag. De minister somt in zijn brief op wat hij extra heeft uitgegeven aan sociale woningbouw. Kan de minister aangeven of zijn additionele inspanningen richting woningcorporaties van de afgelopen jaren, opgeteld de totale opbrengst van de verhuurderheffing over de periode 2013 – 2022 al overschrijdt of nog niet? 

Ik heb in eerdere bijdragen vaker gesproken over de fiscale puinhopen van de kabinetten Rutte. Dan doel ik in de eerste plaats op de ‘antiliberale’ explosie van de grote belastingkortingen zoals de arbeidskorting, ten koste van lage tarieven en eenvoudige regels. Maar de invoering van de verhuurderheffing bij het Lenteakkoord in 2012, hoort zeker ook thuis in het rijtje met fiscale puinhopen. Het lenteakkoord was een gelegenheidscoalitie van partijen, na het uiteenvallen van de Catshuisonderhandelingen met Wilders, over de voortzetting van Rutte I. De PVV wilde er niet voor tekenen.

Maar VVD, CDA, D66, GroenLinks en de ChristenUnie vonden de verhuurderheffing wel een goed idee. Kort daarna, in het regeerakkoord Rutte II, werd de net ingevoerde verhuurderheffing zelfs nog verdubbeld. In de politieke beeldvorming was Wilders toen “een wegloper”. Iemand die zijn verantwoordelijkheid niet nam. Maar voorzitter, de PVV probeerde toen wel de verhuurderheffing tegen te houden. Als dat was gelukt, dan zouden we nu misschien wel 200.000 extra sociale huurwoningen hebben gehad en daar zouden, paradoxaal genoeg, ook veel statushouders en mensen met een migratieachtergrond waarachtig van geprofiteerd hebben. Politieke beeldvorming kan de werkelijkheid danig verstoren, wil ik maar zeggen. 

De partijen die in 2012 het lenteakkoord sloten, zouden inmiddels wel terug willen komen op de verhuurderheffing, vermoed ik. Mind you, terwijl de verhuurderheffing haar vernietigende uitwerking op de woningmarkt mocht uitleven, vlogen de Tesla subsidies en zonnepaneelregelingen voor woningbezitters ons om de oren. Ik ben niet de eerste die dit opmerkt. Naar de mening van 50PLUS, is de nog recente geschiedenis van de verhuurderheffing een belangrijke les voor Kamerleden en Senatoren van alle politieke gezindten!

There is no use crying over spilled milk, zeggen ze. De verhuurderheffing is inmiddels afgeschaft en het huidige kabinet heeft ook extra geld uitgetrokken waar corporaties mee aan de slag zijn. Woningcorporaties hebben weer meer cashflow en kunnen beter vooruit plannen. Maar er is wel een belangrijk decennium, een ‘window of opportunity’ verloren gegaan. Want in het nieuwe tijdperk zonder verhuurderheffing zijn zowel de kosten als de beschikbaarheid van arbeid, kapitaal en grondstoffen gigantisch onder druk gekomen. De rente is nu veel hoger. 

Ik durf wel te spreken van een schokeffect, zeker in vergelijking met de rustige inflatie jaren die eraan voorafgingen. 

Alle kostensoorten zijn in een paar jaar tijd zodanig hard gestegen, dat we de verloren productie waarschijnlijk nooit meer zullen inhalen. Tenminste, niet zonder enorme extra inspanningen. De oplossingen voor de korte termijn, worden gezocht in het realiseren van tijdelijke woningen en een betere benutting van de bestaande woningvoorraad. 

Wat is ten aanzien van het realiseren van grote aantallen tijdelijke woningen precies de stand van zaken op dit moment? In mei 2023, liet de minister in een brief aan de Tweede Kamer weten dat de realisatiecijfers van flexwoningen flink tegenvallen met wat de minister oorspronkelijk voor ogen had.

Maar hoe gaat dat nu en wat heeft u sindsdien gedaan om de productie van tijdelijke woningen alsnog op te voeren tot het beoogde doel? 

Op het punt van flexwoningen en het beter benutten van de bestaande woningvoorraad, deelt mijn partij de suggesties zoals geschetst in het position paper van professor Boelhouwer. 

Voorzitter. In een markt met voldoende aanbod hoef je de prijzen niet te reguleren. Als je slechte woningen verhuurt voor te veel geld, dan komt er gewoon niemand op af. Maar door het huidige gebrek aan aanbod zijn mensen vaak zélf bereid om meer te betalen. Behalve meer aanbod, zijn er geen makkelijke oplossingen. Particuliere verhuurders, van de grote beleggers tot en met de kruidenier met 1 pandje, zijn geen sociale woningcorporaties. Zij kunnen bij een opeenstapeling van wettelijke veranderingen kiezen voor een ander bestaan. 

Met een obligatierente van 4%, is er inmiddels een waardig en stabiel alternatief voor beleggen in huurwoningen. Zeker als de verhuurders al op leeftijd zijn en geen zin meer hebben in gedoe. Zij moeten leven van de huuropbrengsten voor hun oude dag, want zij hebben vaak geen of een laag pensioen. 

De rendementskansen elders worden relatief stabieler en meer gegarandeerd, ten opzichte van het verhuren van een woning. Eventuele nieuwe fiscale plannen, komen daar nog bovenop. Er wordt stevig gezaagd aan de stoelpoten van woningbezitters. Prima als er sprake is van oneigenlijke verrijking. Maar niet prima als privaat kapitaal op grote schaal de woningmarkt verlaat. Wat doen we om te voorkomen dat deze woningen de betaalbare segmenten helemaal verlaten? Dan raken we toch nog verder van huis? De markt wordt nog kleiner en de woningen nog duurder, en de huurders kunnen die woningen niet kopen, want dat kunnen ze niet betalen.  

Tal van maatregelen en nieuwe wetgeving hebben het particulier bezit en de verhuur van woningen reeds minder aantrekkelijk gemaakt. 

 

Het bijna uitsluiten van tijdelijke huurcontracten. Diverse en steeds verdergaande plannen voor het belasten van vermogen in box 3. Vandaag in dit huis, hoogstwaarschijnlijk de Wet Maximering huurprijsverhogingen geliberaliseerde huurovereenkomsten’. Deze week, in de Tweede Kamer de Wet betaalbare huur. En dan ik sla ik gemakshalve nog wel wat over. 

Wij geven particuliere verhuurders telkens weer nieuwe redenen om over hun bestaan als verhuurder na te denken. En dan formuleer ik het nog voorzichtig, want in het negatiefste geval wordt het een besmette economische activiteit waar particuliere investeerders zich liever helemaal van terugtrekken. Ik geef de minister op dat punt het advies mee om heel voorzichtig te zijn!  

Ik ben niet de eerste die aangeeft dat het woningmarktbeleid van dit kabinet onder bepaalde omstandigheden ‘self defeating’ zou kunnen worden. Net genoemd ook, de overdrachtsbelasting voor tweede woningen en beleggingspanden. Deze is exorbitant. Meer dan 10%. De minister noemt in zijn brief ook de verhoging van de overdrachtsbelasting en de negatieve effecten die dit volgens investeerders heeft op het investeringsklimaat en de woningproductie. De evaluatie staat gepland voor dit jaar. Mijn fractie vraagt of de minister hier ‘een turbo op kan zetten’? 

Dan voorzitter kom ik op de woonvoorzieningen voor senioren. In verschillende position papers wordt de beperkte doorstroming van ouderen naar kleinere woningen als belangrijke reden aangemerkt voor de wooncrisis in het algemeen. In de pers, werden ouderen zelfs al enkele keren in een negatief daglicht gepresenteerd. 

Met koppen zoals “een derde van de jongeren vindt het de ‘morele plicht’ van ouderen om naar een kleiner huis te verkassen” wordt ouderen iets verweten of aangewreven. Er wordt gepolariseerd. Ja, er lijkt door sommige actoren en opiniemakers zelfs weer een generatieconflict te worden opgespeeld. Dat maakt mij verdrietig. 

Het verdwijnen van veel woonopties voor ouderen is niet iets wat deze groep kan worden verweten. Het sluiten van bejaardenhuizen, verzorgingshuizen en de genadeloos afgeknepen inzet van de woningcorporaties waar ik mijn betoog mee begon, is een politieke verantwoordelijkheid. Politieke partijen, de regeerakkoorden en de uitvoering door de gekozen bestuurders, moeten dat dragen en met plannen komen om de problemen op te lossen. Ook als ze (deels) zelf veroorzaakt zijn. 

We moeten ‘bouwen bouwen bouwen’. Beide Kamers hebben hun ogen veel te vaak van de woningnood-bal afgehaald. Bij de stemming over de spoedwet aanpak stikstof in december 2019, had 50PLUS haar ogen nog wél primair gericht op de woningnood. Met een aangenomen motie (35347, L) werd meer inzicht vereist in de lokale woonbehoeftes van ouderen, ten behoeve van de wettelijk vereiste opstelling van woonzorgvisies door gemeenten. 

Voorzitter samenvattend: Ik hoop in dit debat vooral van de minister te horen dat diverse obstakels uit de weg zijn geruimd en dat de inhaalslag waar we allemaal op wachten, vorm krijgt. Dankuwel. 

Dankuwel.