Europese financiering: hoofd koel, hart warm

Bij de financiering van de coronacrisis op Europees niveau moeten we het hoofd koel en het hart warm houden, vindt 50PLUS.

Tijdens de coronacrisis wil niemand praten over strenge voorwaarden aan de financiering op Europees niveau. “Dat is een duivels dilemma”, stelt 50PLUS-Kamerlid Gerrit Jan van Otterloo. “Maar wij gaan in elk geval niet zomaar alle Europese schulden op een hoop gooien. Dat kunnen ze vergeten. Daar kan minister Hoekstra wat 50PLUS betreft niet mee thuiskomen. En dat weet hij ook.”

Compassie tonen

Oplossingen moeten worden aangedragen met een koel hoofd en een warm hart, vindt 50PLUS. “Dat wil zeggen in coronatijd zoeken naar goede liefst tijdelijke oplossingen, geen misplaatste lessen in zuinigheid, maar compassie tonen en vertrouwen wekken dat we met elkaar de gevolgen van de coronacrisis gaan oplossen.” •

► De volledige inbreng van Gerrit Jan van Otterloo bij het notaoverleg Eurogroep met minister Wopke Hoekstra van Financiën:

De Coronacrisis levert op Europees niveau niet alleen vele dodelijke en geïnvalideerde slachtoffers maar ook in de economie vallen vele slachtoffers. Hoe worden de gevolgen zo opgevangen dat er uiteindelijk de minste schade wordt geleden? Daarover sprak de Tweede Kamer met minister Hoekstra van Financiën.

“De premier en de minister van Financiën hebben in het eerder gehouden overleg door hun opstelling helaas heel veel weerstand opgeroepen”, zei Kamerlid Gerrit Jan van Otterloo. “Wat er is gebeurd, speelt de voorstanders van Eurobonds in de kaart. Als wij als noordelijke landen, ook wel bekend als de ‘vrekken’, niet eens begrijpen dat er iets bijzonders aan de hand is, dan is daarmee onze geloofwaardigheid flink aangetast. Om bij schipbreuk eerst te gaan ruziën over de vraag of de reddingsboten wel goed zijn onderhouden zet Nederland neer als een supervrek zonder sociaal gevoel.”

50PLUS vindt in normale tijden Eurobonds geen goed middel omdat landen niet alleen de verantwoordelijkheid moeten dragen voor het eigen beleid maar ook daarvan de consequenties moeten voelen als dat leidt tot hogere rentes. 50PLUS is geen voorstander van Eurobonds, waarbij wij garant gaan staan voor elkaars schulden. “Maar what’s in a name?”, vroeg het Kamerlid van 50PLUS zich hardop af. De obligaties die de ECB nu opkoopt zou je met goed fatsoen ook wel ‘Eurobonds’ of ‘Coronabonds’ kunnen noemen. Je kunt het alleen over crisis-financiering hebben of over alle schulden, ook de oude schulden. Dat maakt een gigantisch verschil. En dan heb je ook nog de ESM-route, met strenge voorwaarden die in deze tijd misschien iets minder streng kunnen zijn?”

Juist omdat er zoveel variatie is in oplossingen, kan een simpel ‘nee-antwoord’ totaal verkeerd vallen. Met een creatieve oplossingsgerichte manier van benaderen van de economische gevolgen van de pandemie hadden we kunnen voorkomen dat het nu wéér gaat om de vraag: voor of tegen Eurobonds. Met de opstelling van Nederland is misschien juist de meest onwenselijke vorm van Eurobonds dichterbij gekomen in plaats van verder weg.

De vraag is welke creatievere meer oplossingsgerichte voorstellen kunnen er nu verwacht worden? Toen duidelijk werd dat het ESM (met 400 miljard euro) te weinig zou zijn, toen kwam Nederland met een gift van 1 miljard. “Iedereen kon aanvoelen dat dit als een fooi zou worden beschouwd. De vrek gooit wat muntjes. Dat was niet best”, aldus Gerrit Jan van Otterloo.

In eerdere schriftelijke vragen van 50PLUS en in het vorige debat is al gevraagd naar een reactie op de suggestie van Lex Hoogduin voor monetaire financiering door de nationale banken van de getroffen landen. “Dan is het probleem van liquiditeit opgelost. Vervolgens kunnen we gedurende dit jaar de schade opnemen en zoeken naar de beste financiering op lange termijn. Deze vragen hebben wij gesteld op 23 maart, maar wij hebben nog geen antwoord gezien. Misschien wil de minister dat hier doen?”

“Een andere variant is als de Europese Commissie zou proberen om met geld van de lidstaten een veel groter bedrag uit de markt te halen. Dit kan via het ESM of via een nieuw apart Coronafonds. Wij zijn daar niet op voorhand tegen. Maar het probleem is dat dit soort potjes onder de huidige omstandigheden al snel onvoldoende zijn. Daarnaast moeten we ook scherp onderscheid maken tussen financiering van de uitgaven en wegvallende inkomsten vanwege de coronacrisis enerzijds en de economische impuls die we straks willen geven anderzijds. Landen die het moeilijk hebben trekken nu alle registers open. Maar niemand wil nu praten over strenge voorwaarden. Een duivels dilemma. Maar wij gaan in elk geval niet zomaar alle Europese schulden op een hoop gooien. Dat kunnen ze vergeten. Daar kan deze minister, wat 50PLUS betreft, niet mee thuiskomen. En dat weet hij ook.”

Kortom een koel hoofd en een warm hart
“Dat wil zeggen in coronatijd zoeken naar goede liefst tijdelijke oplossingen, geen misplaatste lessen in zuinigheid, maar compassie tonen en vertrouwen wekken dat we met elkaar de gevolgen van de Coronacrisis gaan oplossen. Economie is voor een groot deel gebaseerd op vertrouwen. En in bange tijden heeft iedereen veel vertrouwen nodig. Vertrouwen is essentieel voor het economisch herstel dat er straks moet komen.”

“Als handelsnatie hebben wij het buitenland hard nodig om ons welvaartsniveau vast te houden. En ze elke keer de maat te nemen is dan echt niet de goede manier. Want misschien blijkt dan wel dat er nauwelijks rentegevolgen zijn voor bijvoorbeeld Italië, Spanje en andere landen. Daar lijkt het op dit moment wel op nu de storm op de obligatiemarkt wat is gaan liggen. Mocht die negatieve gevolgen er later wel degelijk zijn, dan kunnen misschien speciale coronabonds de beste wijze van herfinanciering zijn.”

© 7 april 2020