Stel fonds in voor herzieningszaken

Onterecht veroordeelden moeten een tweede kans krijgen. In de praktijk is de drempel te hoog om inderdaad een heropening van de zaak af te dwingen en loopt de veroordeelde aan tegen kosten die hij nooit kan opbrengen. 50PLUS wil een fonds van 100.000 euro en daarnaast een onderzoek naar de mogelijkheid om de Onderzoeksraad voor Veiligheid het onderzoek naar herziening te laten uitvoeren.

► De inbreng van Henk Krol (foto) bij de evaluatie van de ‘Wet hervorming herziening ten voordele’ met minister Dekker van Rechtsbescherming:

“Het moet ondraaglijk zijn om onterecht veroordeeld te worden. Zeker al het gaat om een zwaar misdrijf dat je niet hebt gepleegd. De herziening ten voordele begeeft zich aan de achterkant van de rechtspraak. Het herstelt gerechtelijke dwalingen. Het is van belang voor die onterecht veroordeelden, maar ook voor het maatschappelijk vertrouwen in justitie en de rechtsstaat.

Ik heb vier vragen.

De eerste gaat over het beschikbaar stellen van materiaal voor het juridisch onderzoek. De advocaten van de veroordeelde krijgen dat vaak niet en moeten een kort geding aanspannen om de materialen via de rechter af te dwingen. Via de rechter krijgen ze het materiaal dan wel. Kan dat niet wat soepeler geregeld worden?

Ons tweede punt betreft de kosten:
A: de vergoeding van de advocaten die de veroordeelde bij het herzieningsproces bijstaan
B: de onderzoekskosten
C: de kosten om deskundigen in te huren

Juist indien er sprake is van een mogelijke rechtelijke dwaling heeft de veroordeelde recht op optimale rechtsbijstand. Het moge duidelijk zijn dat niet elke veroordeelde beschikking over geld heeft, zonder baan of uitkering. De minister laat weten de vergoedingen voor advocaten in herzieningszaken te betrekken bij de modernisering van de gefinancierde rechtsbijstand, maar dat maakt mijn fractie niet bij voorbaat erg gelukkig. Wij pleiten voor een zeer sober fonds van jaarlijks 100.000 euro om herzieningszaken te bekostigen. We gaan dit inbrengen bij de begrotingsbehandeling van Justitie en Veiligheid.

Ons derde punt is de toegankelijkheid van de herzieningsprocedure. De Advies Commissie Afgeronde Strafzaken zegt in het jaarverslag 2018 dat de drempel té hoog is. Zij wijzen erop dat dubieuze veroordelingen voor minder ernstige feiten ook het vertrouwen in de rechtsorde aantasten. De fractie van 50PLUS meent dat iedereen die onterecht is veroordeeld in principe recht heeft op herziening.

Ik sluit af met een voorstel dat zich nog in een pril stadium bevindt. Het betreft het gehele proces rond de herziening. Er zitten een paar nadelen aan de huidige werkwijze. Op meerdere momenten zit de veroordeelde in spanning over de uitkomst. Eerst wachten op het advies van de ACAS, dan op het besluit van de Hoge Raad, dan op de uitkomst van het onderzoek van een onderzoekscommissie of de rechter-commissaris.

Wij vragen ons af of er niet een betere manier is om het onderzoek en het advies in herzieningszaken te organiseren. We kwamen uit bij de Onderzoeksraad voor Veiligheid. De raad heeft veel onderzoekservaring, beschikt over de nodige bevoegdheden en heeft een onafhankelijke positie. Misschien moet de Onderzoeksraad dan ook zelf beslissen of er reden is om een herzieningsprocedure te starten. Dus niet vooraf een drempel opwerpen, maar het aan de Onderzoeksraad overlaten. De advocaat van de veroordeelde wordt aan het onderzoeksteam van de Onderzoeksraad toegevoegd. Wij zien eigenlijk alleen maar voordelen. De doorlooptijd gaat omlaag en de kosten wellicht minder. En belangrijker, de drempel wordt lager. Nog een groot voordeel: de Onderzoeksraad is een permanent orgaan. Er hoeft dus niet per zaak een onderzoekscommissie worden ingesteld. Een permanente raad bouwt kennis op en heeft daarom gezag. We merken dat het idee in goede aarde valt.”

© 12 september 2019