Geheim contract zorgt voor tweespalt in bestuur Vechtstromen
Waterschap Vechtstromen heeft zich in een lastige situatie gemanoeuvreerd. Het waterschap heeft via een dochterbedrijf met de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) een contract gesloten voor de levering van ultraschoon water. Dat water wordt gebruikt bij de oliewinning. Bestuursleden van het waterschap willen dat contract inzien, maar dat mag niet omdat het topgeheim is verklaard.
En hoe kun je als bestuurder je werk doen als je niet weet wat er eerder is afgesproken? “Dit is heel raar, ik heb dit nog niet eerder meegemaakt”, aldus Martin Hornis van 50PLUS.
De olie die de NAM in Schoonebeek uit de grond wil halen is erg dik en stroperig. Door stoomwater te injecteren, wordt de olie vloeibaar en dat vergemakkelijkt de winning. Eenmaal bovengronds wordt de ruwe olie van het water gescheiden. Dat water gaat, onder meer vermengd met zware chemicaliën, ongezuiverd weer de grond in. Het zou de oliewinner veel geld kosten om het water eerst weer te zuiveren.
In Noordoost-Twente was erg veel onrust over de chemische vervuiling die voorgoed in oude lege gasvelden onder Rossum de bodem in gepompt werd. Vanwege die onrust heeft staatssecretaris Vijlbrief van mijnbouw besloten dat het afvalwater niet meer in Twente de grond in mag. De NAM wil het afvalwater nu in een leeg gasveld in Schoonebeek injecteren, vlak naast het reservoir waaruit olie wordt gewonnen.
Ultraschoon water.
Het water dat gebruikt wordt voor de oliewinning, wordt geleverd door waterschap Vechtstromen. Vanwege de hoge eisen aan dat water is er zelfs een speciale en innovatieve fabriek voor gebouwd. Die fabriek is een apart bedrijf geworden dat feitelijk los staat van het waterschap. Dat bedrijf sloot het leveringscontract met de NAM maar Vechtstromen is wel 100 procent eigenaar van NieuWater BV. Hoeveel geld het waterschap verdient met de verkoop van dat speciale ultraschone water is niet bekend. Ook is niet duidelijk onder welke voorwaarden het waterschap dat contract zou kunnen verbreken.
Onder de bestuursleden van Vechtstromen is verschil van mening. De Ouderenpartij en 50PLUS willen inzage in het contract dat de NAM heeft gesloten met het waterschap. Zij vinden het niet verantwoord dat een waterschap bewust meehelpt met het vervuilen van de bodem. “Ook omdat het zoveel risico’s in zich heeft”, verklaart Erik Jan Meijboom, bestuurslid van het waterschap namens 50PLUS.
“Net over de grens in Emlichheim heeft zich al zo’n situatie voorgedaan”, aldus Meijboom. “Daar is een lek ontstaan waardoor afvalwater in de grondwaterlagen terecht is gekomen. Dat vervuilde water stroomt nu richting Nederland en we willen er niet nog zo’n milieuramp bij hebben.”
Geheim contract.
De twee bestuursleden van 50+ en de Ouderenpartij kregen na lang aandringen eerder deze week toestemming om het geheime contract in te zien. Daar waren wel allerlei strenge voorwaarden aan verbonden. De beide heren zouden onder meer hun mobiele telefoon moeten inleveren zodat er geen foto’s van het contract konden worden gemaakt. Bovendien zouden ze na de inzage niets over de inhoud naar buiten mogen brengen, op straffe van een gevangenisstraf.
Meijboom en Hornis vinden het erg raar dat ze als bestuurder niet kunnen zien welke afspraken er gemaakt zijn. “Hoe kun je dan je werk goed doen, dat vraag ik mij wel af”, zegt Martin Hornis van 50PLUS. Het waterschapsbestuur zou uiteindelijk hebben ingestemd met de inzage, maar de NAM wil dat voorkomen. De oliewinner heeft inmiddels zelfs een advocaat milieurecht ingehuurd om te laten beoordelen of de NAM tot openbaring gedwongen kan worden.’
De vervuiler betaalt maar de NAM hoeft dat niet.
“Het is een algemeen aanvaarde regel dat de vervuiler betaalt voor zijn rommel, die kosten mogen niet bij de burger terecht komen.” Erik Jan Meijboom, in een vorige functie lid van de Onderzoeksraad voor integriteit bij de overheid, vindt dat waterschap Vechtstromen niet zuiver handelt in deze kwestie.
“Je kunt je afvragen in hoeverre dit integer is. Maar belangrijker is dat het waterschap zich daar helemaal niet mee moet bemoeien. Het hoort niet tot de kernwaarden van het waterschap en we moeten ons juist op die kerntaken richten.” Op zijn minst willen de twee waterschapsbestuurders afdwingen dat de NAM het gebruikte water eerst zuivert van alle chemicaliën, voordat het terug de bodem in gaat.poster
Geheim contract tussen NAM en waterschap Vechtstromen mag niet openbaar, waterschapsbestuurders trekken aan de bel.
Waterschap Vechtstromen zegt dat het niet kan beslissen over inzage in het contract. “NieuWater BV is een zelfstandig bedrijf en wij zijn slechts aandeelhouder.” Vechtstromen is tegelijk de enige aandeelhouder en het waterschap ziet daarom ook wel haar verantwoordelijkheid. Watergraaf Stefan Kuks reageert: “Het waterschap heeft eerder een motie aangenomen waarmee het bij de staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat erop aandringt zuivering te onderzoeken en aan de NAM op te leggen. Daarmee heeft het algemeen bestuur van Vechtstromen zich duidelijk uitgesproken.”
De woordvoerder van de NAM zegt dat het verzoek om openbaring van het contract in behandeling is genomen. Een reactie komt binnen de gestelde maximale termijn.
50PLUS en de Ouderenpartij willen vanavond in de bestuursvergadering van het waterschap een motie indienen. Daarmee willen ze de NAM verzoeken het contract openbaar te maken. Als dat niet lukt, willen de twee bestuurders het contract wijzigen. Martin Hornis: “Het gaat erom wat rechtmatig is. En misschien moet dat wel bij de rechter afgedwongen worden. Dat je als bestuurder toch je eigen contract mag inzien. Want op deze manier werkt het natuurlijk niet.”