Veel gemeenten in financiële problemen
Als gemeenten steeds meer taken op zich moeten nemen, stel hen daartoe dan ook financieel in staat! “Behandel de medeoverheden als een gelijkwaardige partner”, zei 50PLUS-Kamerlid Gerrit Jan van Otterloo in een debat in de Tweede Kamer. “Schuif het niet door naar de volgende regering.”
Veel gemeenten hebben het financieel moeilijk, dat is geen geheim. “Het is alsof er elke keer nét genoeg budget wordt toegekend om te voorkomen dat zij kopje onder raken”, zei Kamerlid Gerrit Jan van Otterloo tegen minister Ollongren van Binnenlandse Zaken. “Maar spartelen blijft het. Dat zagen we bij het extra budget voor de jeugdzorg. En zo zien we dat nu weer.”
Nu, in coronatijd, is het voor veel gemeenten nóg moeilijker de eindjes aan elkaar te knopen. 247 van de 355 gemeenten stuurden een brandbrief voor structureel extra geld voor gemeenten. In Den Haag deden vandaag voor de deuren van de Tweede Kamer zo’n zeventig gemeentebestuurders de penibele financiële situatie uit de doeken (foto). Zij vragen om meer geld.
In de stukken van het kabinet staat dat er samen bekeken wordt ‘welke reële compensatie nodig is op basis van de hogere uitgaven en gederfde inkomsten’. “Dat klinkt alsof het Rijk zich nú al indekt dat de compensatie mogelijk niet volledig zal zijn”, constateerde Gerrit Jan van Otterloo, die aan de minister heel concreet vroeg of zijn indruk klopt.
Omgang van Rijk met gemeenten
Over de maatregelen in coronatijd richting medeoverheden schrijft het kabinet ook: “De hoogte en omvang van de reële compensatie vraagt een politiek bestuurlijke afweging, waarbij het uitgangspunt is dat de medeoverheden er als gevolg van de corona-aanpak niet slechter voor komen te staan dan daarvoor.” Dat heeft wat 50PLUS betreft toch een wat vreemde klank, zei Gerrit Jan. “Deze situatie is in feite illustratief voor de omgang van het Rijk met gemeenten de laatste jaren. 50PLUS heeft al voor invoer van de decentralisaties in 2015 aandacht gevraagd voor de financiële gevaren van een overdacht van taken vanuit het Rijk, gecombineerd met financiële taakstelling.”
Schuif het niet door
Het Rijk wil nog niet praten over structureel extra middelen. Dat zou te vroeg zijn, omdat nog niet duidelijk is hoe het sociaal domein en de coronacrisis zich zullen ontwikkelen. Gerrit Jan van Otterloo: “Met alle respect, maar zo kun je geen afspraken maken. In 2015 konden we ook niet voorspellen hoe het sociaal domein zich zou ontwikkelen. Toch vond het Rijk dat de genoemde taakstelling wel kon. Je kunt wel blijven afwachten en onderzoeken uitvoeren, maar een glazen bol hebben we niet. Schuif het niet door naar de volgende regering. Als gemeenten steeds meer taken op zich moeten nemen, stel hen ertoe in staat. Het aantal gemeenten met een tekort stijgt, dat zegt de regering nota bene zelf. Maak hen deel van de oplossing in plaats van het probleem. Behandel de medeoverheden als een gelijkwaardige partner!
Gemiezemuisd
“Het is bijzonder dat in een tijd waarin, terecht, vele miljarden worden geïnvesteerd om werkgelegenheid en economie nog een beetje in de benen te houden, er wordt gemiezemuisd richting medeoverheden. Deze medeoverheden zijn juist een belangrijke partner in dit verhaal!”, zei Van Otterloo.
Het Kamerlid van 50PLUS pleitte voor het inzetten op meer investerend vermogen van gemeenten. “Bijvoorbeeld door in te zetten op woningbouw, infrastructuur, maar er valt wel meer te bedenken. Hoe kunnen lokale ondernemers beter betrokken worden, zonder problemen met aanbestedingsregels? Daar lopen onze lokale raadsleden tegenaan. Zij willen graag iets doen aan de lokale werkgelegenheid, hoe kun je dat doen? Hoe wordt er geïnvesteerd in economische groeikracht van gemeenten?”
Gerrit Jan wees er in zijn betoog in de Tweede Kamer op dat de opschalingskorting een probleem vormt voor gemeenten. “De financiële gevolgen van deze korting zijn groot, terwijl het beleid niet van de grond is gekomen. Nu de gevolgen steeds nijpender zijn, moet het Rijk daar echt iets mee. Volgens de VNG bedraagt het tekort dat hieruit voortkomt 2 miljard euro”, aldus Kamerlid Van Otterloo.
© 2 juli 2020