Scherpere maatregelen voor gezondheidspreventie

50PLUS pleit voor nog stringentere maatregelen in het Nationaal Preventieakkoord. 50PLUS is voor het verbannen van sigaretten uit de supermarkt door middel van een vergunningenstelsel. Daarnaast vroeg Kamerlid Léonie Sazias om een schadeloosstelling door de tabaksindustrie. Met dat geld kunnen ernstig verslaafde rokers klinisch behandeld worden.

Jaarlijks overlijden er in Nederland 35.000 mensen aan de gevolgen van roken, overgewicht en alcoholgebruik. “Dat is 51 keer zoveel als het aantal verkeersdoden”, rekende Léonie Sazias staatssecretaris Blokhuis voor. “Dan zou je toch stringentere maatregelen mogen verwachten”, zei het Kamerlid van 50PLUS in het debat over concrete maatregelen in het kader van het Preventieakkoord.

Compensatie voor schade

50PLUS pleit voor een schadeloosstelling te betalen door de tabaksindustrie. Léonie Sazias: “Een heffing voor tabaksondernemingen zou je kunnen zien als een compensatie voor de schade die deze fabrikanten aanrichten met hun product.” Met het geld kan een fonds opgericht worden waardoor ernstig verslaafde rokers klinisch behandeld kunnen worden.

Bewegen voor ouderen

50PLUS wil ook een vergunningenstelsel voor het verkopen van tabak. “Dat is dé manier om tabak uit de supermarkten en benzinestations te halen en alleen in speciaalzaken te laten verkopen”, zei Léonie Sazias. Ze vroeg tevens om meer aandacht voor bewegen voor ouderen. “Want ook bij ouderen komt – net als bij kinderen – overgewicht steeds vaker voor.” Het Kamerlid plette ook voor een betere etikettering voor gezond voedsel en een prijsverlaging van groente en fruit.

► De volledige inbreng van Kamerlid Léonie Sazias bij het debat over concrete maatregelen in het kader van het Preventieakkoord met staatssecretaris Blokhuis:
  
“Een akkoord dat door 70 maatschappelijke partijen is getekend is een enorme prestatie. De grootste winst, volgens de staatsecretaris, is dat er een beweging op gang is gekomen. Want wie had een aantal jaar geleden kunnen denken dat we met zoveel partijen om tafel zouden zitten om Nederland gezonder te maken.

Dat is mooi maar als je de maatregelen wat beter bekijkt worden we toch wel kritisch. Want als je ervan uitgaat dat er in Nederland jaarlijks 35.000 mensen overlijden als gevolg van roken, overgewicht en alcoholgebruik, (51 keer zoveel als het aantal verkeersdoden), dan zou je toch wat stringentere maatregelen verwachten.

Al die organisaties aan tafel brengen verdient lof, vinden vele deskundigen*. Maar het akkoord bevat volgens hen veel te veel termen als ‘afspraken’, ‘evaluatie’ en ‘onderzoek’, maar stelt weinig nieuwe wetgeving voor.

Wat dat betreft doen ze het in Engeland beter. De APPG (All-Party Parliamentary Group) on smoking and health wil een heffing invoeren voor grote tabaksondernemingen om het tabaksontmoedigingsbeleid te kunnen financieren. Ook is zij voorstander van de invoering van een vergunningstelsel voor de verkoop van tabak, om zo het aantal verkooppunten te beperken. Wat vindt de staatssecretaris van zo’n vergunningstelsel? Is hij het met 50PLUS eens dat dàt de manier zou zijn om tabak uit de supermarkten en benzinestations te halen en alleen in speciaalzaken te laten verkopen?

Een heffing voor tabaksondernemingen zou je kunnen zien als een schadeloosstelling, een compensatie voor de schade die deze fabrikanten aanrichten met hun product. Voor ernstig verslaafde rokers betekent het dat vrije wil en eigen verantwoordelijkheid niet meer van toepassing is. Voor obesitas en alcoholverslaving zijn er klinische behandelingen die worden vergoed, zelfs voor gameverslaving, maar dat is er niet voor ernstig rookverslaafden die het niet lukt om te stoppen.  50PLUS is absoluut voor de rookvrije generatie, maar u mag degenen die vastzitten in de fuik van de tabaksindustrie niet aan hun lot overlaten. Van die schadeloosstelling door de tabaksindustrie zouden we de klinische behandeling van ernstig rookverslaving kunnen financieren. Wat vindt de staatsecretaris daarvan? Is hij bereid om die klinische behandeling te organiseren en de claim daarvoor bij de tabaksindustrie neer te leggen?

Volgens de quickscan van het RIVM lijken de ambities bij problematisch alcoholgebruik en overgewicht niet haalbaar met het overeengekomen pakket aan acties en doelstellingen. Het wordt al snel duidelijk wanneer je figuren 2, 3 en 4 ziet uit de quickscan, die een groot gat laten zien tussen De trend over de komende jaren en het effect van de impact van de genomen maatregelen. Dat gat is teleurstellend groot. Wat zijn de gedachten van de staatssecretaris daarover?

Ook wat betreft maatregelen tegen overgewicht doen ze het in Groot-Brittannië beter. De ‘suikertaks’ blijkt een groot succes te zijn. Door de invoering van belasting op suikerhoudende frisdranken hebben veel producenten de hoeveelheid suiker in hun producten flink verlaagd. Maar ja, de tabaksindustrie zat niet aan tafel bij de onderhandelingen maar de voedings- en alcohol-industrie wel.  Een suikertaks komt natuurlijk nooit van de grond als de voedselindustrie mag meepraten. Voorzitter, de staatssecretaris kent het verhaal uit Groot-Brittannië, waarom heeft u niet overwogen om dat ook in Nederland in te voeren?

Om gezond voedsel te stimuleren zijn een suikertaks en een prijsverlaging van groente en fruit belangrijke instrumenten. Zoals de staatssecretaris een pakje sigaretten het liefst 20 euro zou willen maken, zo kan je ook ongezond voedsel aanpakken. Wij kijken uit naar het nieuwe voedselkeuzelogo en hopen dat dat er snel komt.

Als het gaat om overgewicht dan is 50PLUS blij met de aandacht voor bewegen. Bewegen is niet alleen heilzaam bij overgewicht maar bij heel veel aandoeningen.  Ik lees in het akkoord een aantal maatregelen voor kinderen. Dat is nodig, ook voor een goede motorische ontwikkeling. Maar ik mis plannen voor beweging voor ouderen. Ook bij ouderen komt overgewicht steeds vaker voor en hier is het ‘use it or loose it’. Kan de staatssecretaris hier in zijn gesprekken met gemeenten extra aandacht voor vragen?

Het akkoord is een goede start, nu graag terugkomen met nieuwe scherpere maatregelen. Er moet gewoon meer gebeuren!

Resumerend: 50PLUS wil graag een schadeloosstelling van de tabaksindustrie waarmee een fonds opgericht kan worden waardoor ernstig verslaafde rokers klinisch behandeld kunnen worden, een vergunningenstelsel voor het verkopen van tabak, een betere etikettering voor gezond voedsel en meer aandacht voor bewegen voor ouderen.”

*Brigit Toebes (Rijksuniversiteit Groningen) en Jos Dute (Radboud Universiteit)

© 3 september 2019