Inbreng Begroting Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp
Voorzitter. Mijn fractie heeft met belangstelling kennis genomen van de begroting voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp 2025. Het verwijt dat dit kabinet geen keuzes maakt is, in elk geval in deze begroting, niet waar. In tabel twee van de memorie van toelichting, zien we daadkracht uitgedrukt in cijfers. Waar de begroting van BH&O voor 2028 oorspronkelijk nog werd geraamd op 5,9 miljard, staat daar nu een bedrag van 3,6 miljard. Dat is een enorme besparing, of bezuiniging, van 2,3 miljard euro. Voor 2025 zie ik dat de besparingen nog maar 200 miljoen opleveren, maar dat loopt tussen 2026 en 2028 hard op naar het einddoel. Het gaat zonder meer om een scherpe beweging die niet mogelijk is zonder ingrijpende keuzes te maken.
Het kabinet heeft de besparingen op de begroting voor BH&O vooralsnog “pro rata naar omvang van het thema verdeeld over alle subartikelen van de begroting”. Ook de mate waarin bepaalde uitgaven in de toekomst nu al juridisch verplicht zijn, zorgt ervoor dat de bezuinigingen mede worden gedreven door wat juridisch mogelijk is. 50PLUS vindt dat begrijpelijk, bij een ingreep van deze omvang maar wij gaan er vanuit dat deze minister streeft naar een eindsituatie, waar deze begroting weliswaar kleiner is maar tegelijkertijd ook veel effectiever en doelmatiger per uitgegeven euro. Kan de minister bevestigen dat, naast het realiseren van de omvangrijke besparingen, het aanzienlijk verbeteren van de effectiviteit en doelmatigheid van de ontwikkelingshulp een van haar doelen is? Kan zij hier 1 aansprekend voorbeeld van geven?
Voorzitter, 50PLUS is voorstander van een streng drempelcriterium, zodat de onafhankelijkheid van maatschappelijke organisaties van staatsfinanciering fors wordt vergroot. Voor Ontwikkelingshulp ligt nu een criterium van tenminste 50% eigen inkomsten voor het nieuwe beleidskader 2026-2030 op tafel zoals blijkt uit de brief van 11 november 2024 aan de Tweede Kamer.
Dat is een belangrijke aanpassing die door mijn fractie wordt gesteund. Wat 50PLUS betreft mag dit criterium uiteindelijk ook hoger worden. Wat vindt de minister van 70 of 80%? Enkele uitzonderingen zoals noodhulp kunnen altijd gemaakt worden.
De minister onderzoekt of de 50% norm ook buiten het beleidskader 2026-2030 kan gaan gelden voor subsidies voor ontwikkelingshulp aan maatschappelijke organisaties.
50PLUS vraagt zich wel af waarom zulke strengere normen ook niet zouden kunnen gelden voor maatschappelijke organisaties buiten de ontwikkelingshulp.
Voorzitter. De Britse premier Keir Starmer heeft recent, vrij acuut, nog eens 0,2% van het ontwikkelingsbudget afgesnoept, ten gunste van meer defensie uitgaven. De Britten verschuiven hun panelen en de vraag is of wij ook een soortgelijke verschuiving kunnen aanbrengen tussen defensie en ontwikkelingshulp. Er wordt nu 2,4 miljard bezuinigd op het budget. Overweegt het kabinet om het niet bij deze bezuiniging te laten blijven? Gaarne een antwoord.
We kunnen 10 miljard extra voor defensie natuurlijk niet uitsluitend uit deze begroting halen, maar de tijdgeest is volgens mijn fractie wel rijp voor nog een extra stap. Vind de minister dat ook?
Voorzitter, alvorens over de defensie industrie te spreken, een algemene opmerking.
De financiële sector heeft jarenlang geweigerd financiële diensten te verlenen aan Nederlandse bedrijven die een deel van hun productie leveren aan Defensie. Ons land moet veilig zijn en beschermd tegen elke vijand, maar om die bescherming mogelijk te maken geven financiële instellingen en pensioenfondsen niet thuis. Jarenlang is actie gevoerd tegen het beleggen door bijvoorbeeld pensioenfondsen in de Defensie-industrie.
Kan het nog zotter? Ja het kan nog zotter.
Onze regering hinderde bij Buitenlandse Handel onze defensie-industriële bedrijven bij het afsluiten en naleven van internationale contracten. Die mochten geen contracten afsluiten of de bedrijven mochten geen after-service bieden als er iets moest worden aangepast of gerepareerd! Nederlandse bedrijven werden dus bij inschrijvingen geweerd of werden niet gegund omdat Nederland en Nederlandse bedrijven in de defensie industrie niet als betrouwbaar werden beschouwd. Voorzitter, onder druk van Trump en Oekraïne lijkt nu veel vloeibaar te worden, maar wilt u bevorderen dat noch de financiële sector, noch beleggingsfondsen en de overheid ooit nog zo hypocriet te werk kunnen gaan? En al helemaal niet op instigatie van de overheid zelf, waar nota bene Defensie toch ook onder valt?
Kan de minister 50PLUS tot slot garanderen dat bijvoorbeeld bij export krediet verzekeringen geen enkele belemmering of benadeling plaatsvindt, jegens defensie of wapenindustrie gerelateerde bedrijven en projecten?
