Meer maatwerk voor kankerpatiënten

Met een uitgebreide, persoonlijke DNA-test voor iedere patiënt met uitgezaaide kanker kan er meer maatwerk in de behandeling komen. De Tweede Kamer is positief over een initiatiefnota die pleit voor invoering van een persoonlijk profiel-onderzoek bij kanker. “Ik ben heel blij met het feit dat de Kamerleden de urgentie zien van een snelle toelating voor alle patiënten”, aldus Léonie Sazias, mede-indiener van de initiatiefnota.

{youtube}TKPeswOCpLQ{/youtube}

In de Tweede Kamer is vandaag overleg gevoerd over de initiatiefnota ‘Invoering persoonlijk profiel-onderzoek bij kanker’. De nota pleit voor een persoonlijke profielanalyse voor iedere patiënt met uitgezaaide kanker, zodat er meer maatwerk in de behandeling komt. Dit voorkomt overbehandeling en negatieve bijwerkingen van medicatie en zorgt ook dat deze niet onnodig wordt toegediend. De initiatiefnota is een gezamenlijke actie van de Kamerleden Léonie Sazias (50PLUS), Joba van den Berg (CDA) en Hayke Veldman (VVD)

Behandelbeslissing

“Ik hoop in alle oprechtheid dat kankerpatiënten nu en in de toekomst allemaal een juiste diagnose en behandeling krijgen, waarbij de bijwerkingen geminimaliseerd worden”, zei Léonie voor aanvang van het overleg in de Tweede Kamer. In het parlement moet worden besloten om te komen tot een plan van aanpak om best practices van bewezen effectieve zorg sneller op te nemen in het nationale reguliere zorgaanbod. Bovendien moet er een taskforce komen die opdracht krijgt te onderzoeken wat nodig is om zo spoedig mogelijk een uitgebreide DNA-test voor iedere patiënt met kanker, voorafgaand aan een behandelbeslissing, beschikbaar te maken.

Aanknopingspunten

“Met één test analyseren we het volledige DNA van de tumor”, legt Emile Voest, internist-oncoloog van het Amsterdamse Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis, uit. “Door te kijken naar de fouten in het DNA vinden we aanknopingspunten voor de best mogelijke bestaande behandelingen en die van de toekomst.” De test kan in het Antoni van Leeuwenhoek nu alleen nog worden aangevraagd voor patiënten met (verdenking van) uitgezaaide kanker voor wie daarnaast een indicatie voor brede moleculaire diagnostiek is afgegeven.

De meest effectieve behandeling

De uitgebreide DNA-test is door het Antoni van Leeuwenhoek samen ontwikkeld met de Hartwig Medical Foundation, een stichting die als doel heeft iedere kankerpatiënt de juiste en meest effectieve behandeling te geven. De test is de afgelopen jaren uitgevoerd bij duizenden patiënten en levert meer en betere informatie op dan de tests waar tot nu toe mee werd gewerkt. Het onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat dit in de praktijk goed uitvoerbaar is en het belang ervan voor onze patiënten groot is, meldt het Antoni van Leeuwenhoek. “We krijgen waardevolle informatie over patiënten, verwachten op termijn medicatie gerichter te kunnen inzetten en we bouwen aan een database waaruit we nog meer leren over kanker.”

Positieve reacties

De Tweede Kamer bleek positief over het voorstel van Léonie, Joba en Hayke. Léonie Sazias is heel blij met de positieve reacties van de collega-Kamerleden en met het feit dat ze de urgentie zien van een snelle toelating voor alle patiënten. “Het wachten is nu op een advies van het Zorginstituut. Dat komt 31 maart. We hopen dat het daarna niet nog maanden gaat duren. Gelukkig is ook minister Tamara van Ark van het belang en de urgentie overtuigd.”

Door een sleutelgat

Namens 50PLUS verzorgde fractievoorzitter Corrie van Brenk de inbreng bij het overleg over de initiatiefnota met minister Tamara van Ark van Medische Zorg. “De minister heeft in september 2020 aan het Zorginstituut Nederland gevraagd om uiterlijk 31 maart 2021 een advies uit te brengen over moleculaire diagnostiek bij kanker”, zei Corrie. “De voortekenen over de uitkomst van dit advies zijn weinig hoopgevend omdat dit geen concrete maatregelen zal bevatten, maar weer zal aanmoedigen om nog verder onderzoek te doen.”

Corrie vervolgt: “Dit, terwijl de urgentie voor de patiënt met kanker alleen maar groter is geworden. De voormalig voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Oncologie deed recent de volgende uitspraak: ‘We hebben wel de geneesmiddelen, maar kunnen de patiënten niet vinden omdat de diagnostiek achterloopt’. We kijken nu nog door het sleutelgat een kamer in, waardoor we maar een deel zien, terwijl we de mogelijkheid hebben om de héle kamer te overzien door middel van de uitgebreide DNA-test.

Er is gelukkig ook goed nieuws. De uitgebreide, op WGS (Whole Genome Sequencing) gebaseerde DNA-test die ons een blik in de gehele kamer gunt, is inmiddels onderzocht bij 1200 patiënten in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis (AvL) en vergeleken met andere gangbare testen. Op basis van de resultaten hiervan heeft het NKI/AvL besloten om deze specifieke test bij een belangrijk deel van haar patiënten met een uitgezaaide ziekte in te zetten.

Het door ZonMW gesubsidieerde PATH-project laat tegelijk echter zien dat er inmiddels een grote praktijkvariatie is bij de inzet van moleculaire diagnostiek door ziekenhuizen in Nederland. Dat betekent dat er een ongelijkheid is in toegankelijkheid voor innovatieve medicijnen waarbij het DNA-profiel van de tumor van belang is. Immers: geen test, geen uitslag en geen medicijn. Daarmee wordt de toegankelijkheid van een behandeling beperkt door de lokale diagnostiek.

Dat kan en mag niet! Zeker niet nu er een in Nederland ontwikkelde test is die alle relevante kenmerken voor de behandeling van de tumor vindt en die zonder commerciële belangen tegen kostprijs wordt uitgevoerd. Die uitgebreide DNA-test, maar ook andere vormen van complexe moleculaire diagnostiek, worden in de huidige bekostigingsstructuur echter niet vergoed en moeten gefinancierd worden uit de eigen middelen van een ziekenhuis. Dat is lang niet altijd mogelijk en hierin schuilt het grote gevaar voor postcodezorg gebaseerd op postcodediagnostiek.

De strekking van onze initiatiefnota was niet een oproep om te onderzoeken óf de uitgebreide DNA-test voldoet aan de stand van de wetenschap en praktijk. Dat heeft zich immers zoals moge blijken uit het besluit van het NKI/AvL én de uitkomsten van een studie als WIDE al ruimschoots bewezen.

Het ging ons er om een versnelling aan te brengen door aan te sluiten op hetgeen we al weten en doen, de zogenaamde best practices, en die zo snel mogelijk uit te rollen en belemmeringen daarbij weg te nemen. Een advies in de trant van ‘laten we nog eens opnieuw of verder onderzoeken of het nuttig is’, is wat mijn fractie betreft dan ook niet het advies of de reactie die wij van Zorginstituut of de minister verwachten. Wij willen dat best practices zo snel mogelijk voor iedere patiënt die er baat bij kan hebben beschikbaar is, waarbij postcodediagnostiek wordt voorkomen en waartoe de vergoeding structureel geregeld wordt. Wat ons betreft morgen al. Mijn fractie overweegt dan ook een motie op dit punt”, aldus fractievoorzitter Corrie van Brenk.

► Volg 50PLUS: meld u aan voor de gratis digitale nieuwsbrief!

© 10 februari 2021