Mantelzorgers gewaardeerd en ondergewaardeerd

De steun van mantelzorgers wordt door hen die er van afhankelijk zijn enorm gewaardeerd. Maar van overheidswege is die waardering sterk tanende. Tientallen Nederlandse gemeenten hebben geen enkele blijk van waardering meer voor mensen die vrijwillig en vaak langdurig voor zieke familieleden of vrienden zorgen. Gemeenteraadsleden van 50PLUS kaarten de situatie in hun gemeente aan. 

   10 NOVEMBER 2019 – DAG VAN DE MANTELZORG  

Er komt steeds minder waardering voor mantelzorgers. Althans van overheidswege. Want de waardering voor mantelzorgers van de mensen die door hen geholpen worden is vanzelfsprekend gigantisch! Maar de erkenning door de overheid is soms ver te zoeken: die neemt steeds meer af en is vaak zelfs totaal niet afwezig. In liefst 78 gemeenten is een blijk van waardering voor mantelzorgers onvindbaar of volledig afgeschaft. “Te triest voor woorden”, vindt Kamerlid Léonie Sazias, die Volksgezondheid en Welzijn in haar portefeuille heeft. “Mantelzorgers besparen de staat jaarlijks 6,6 miljard (!) euro aan zorgkosten. 50PLUS vindt dat dat geld geoormerkt moet worden!” Léonie Sazias en mede-Kamerlid Corrie van Brenk hebben hun 50PLUS-collega’s in de gemeenten benaderd om zo nodig actie te ondernemen.

Van 200 euro naar 20 euro

Nederland kent het mantelzorgcompliment, een blijk van waardering voor iedereen die onbetaald en langdurig voor zieke of oudere familieleden of vrienden zorgt. Tot 2015 was dat een landelijke regeling. Aanvankelijk kreeg elke mantelzorger jaarlijks een bedrag van 250 euro, in 2011 werd dat teruggebracht tot 200 euro. Vier jaar geleden werd de regeling rond het mantelzorgcompliment ondergebracht bij de gemeenten. Met een krapper budget: 6,62 procent van het basisbudget van de Wmo was de richtlijn voor mantelzorg. Gemeenten mochten de besteding van het budget naar eigen inzicht invullen.

Jantje-van-leiden

Begin dit jaar bleek uit een onderzoek van ouderenorganisatie KBO-Brabant al dat veel gemeenten zich er met een jantje-van-leiden vanaf maken. In de provincie Noord-Brabant bleken tien van de 23 onderzochte gemeenten geen compensatie te bieden aan mantelzorgers en twee gemeenten maakten zich er met een cadeaubon of een jaarlijkse lunch vrij gemakkelijk vanaf.

Wettelijke taak

De organisatie MantelzorgNL bracht deze week voor het eerst de mantelzorgwaardering van alle gemeenten in beeld. Hieruit wordt duidelijk hoe verschillend gemeenten omgaan met mantelzorgers. Ook uit dit onderzoek blijkt dat veel gemeenten in gebreke blijven: van de 355 gemeenten is bij 42 gemeenten (12 procent) de individuele mantelzorgwaardering afgeschaft. Bij 36 gemeenten is waardering voor mantelzorgers ‘onvindbaar’. “Gemeenten hebben de wettelijke taak om mantelzorgers te waarderen én de wettelijke taak om ze te ondersteunen”, stelt Liesbeth Hoogendijk, bestuurder bij MantelzorgNL. “In de gemeenten waar de individuele waardering nu is afgeschaft kan het niet zo zijn dat geld – dat bedoeld is voor mantelzorgers – wordt gebruikt voor geheel andere doeleinden!”

Grote verschillen

Opvallend is ook het grote verschil tussen gemeenten bij het waarderen van mantelzorgers. De individuele waarderingen zijn in 46 procent een geldbedrag, variërend van 20 euro tot een uitschieter met 300 euro. Andere gemeenten verstrekken een cadeaubon (48 procent) of een attentie in de vorm van een bloemetje, verwenpakket of klein presentje (6 procent). Voor 2020 ziet MantelzorgNL bij meer gemeenten het voornemen om de waardering af te schaffen.

In de gemeenten

De Kamerleden Corrie van Brenk en Léonie Sazias hebben deze week – in aanloop naar de Dag van de Mantelzorg – al hun collega’s in de gemeenteraden opgeroepen te bekijken hoe de situatie in hun gemeente is. De Kamerleden van 50PLUS stellen de gemeentecollega’s voor om aan de bel te trekken als de gemeente in gebreke blijft ten aanzien van de waardering voor mantelzorgers, want in principe is 6,62 procent van het basisbudget van de Wmo bedoeld voor mantelzorgers.

Gemeenteraadsleden

Diverse gemeenteraadsleden van 50PLUS ondernamen onmiddellijk actie. Fractieleider Natascha Kroonstuiver van 50PLUS Venlo belichtte de positie van mantelzorgers in de begrotingsbehandeling van de gemeente Venlo. “De werkdruk onder mantelzorgers wordt als hoog ervaren. Deze ontwikkeling vinden wij zorgwekkend”, zei ze. Raadslid Ellen Verkoelen van 50PLUS Rotterdam diende onmiddellijk een motie in waarin het college van B&W van de Maasstad wordt verzocht ‘in lijn met de handreiking van Mezzo Opstellen beleid mantelzorgwaardering de mogelijkheden voor het bieden van mantelzorgwaardering maximaal te benutten, en mantelzorgers hier actief bij te betrekken’. Ook andere fracties van 50PLUS overwegen deze of een soortgelijke motie in te dienen. Goede zaak, want mantelzorgers verdienen onze waardering in alle opzichten! •

© 7 november 2019