Onterechte uitkeringen UWV onmiddellijk stoppen

50PLUS wil onmiddellijke maatregelen om het aanvragen van een uitkering vanuit detentie volstrekt onmogelijk te maken.

“Belastinggeld moet goed besteed worden. Tijdens een werkbezoek dat mijn fractievoorzitter bracht aan TBS-kliniek De Rooijse Wissel werd hier aandacht voor gevraagd”, vertelt Kamerlid Corrie van Brenk aan minister Koolmees tijdens een het debat over onterecht verstrekte uitkeringen. “Met de inwerkingtreding van de wet Forensische Zorg op 1 januari 2019 betalen forensische patiënten geen eigen bijdrage in de kosten voor verblijf in een instelling. Alles wordt voor hen betaald. Tegelijkertijd zijn er TBS’ers die recht houden op hun arbeidsongeschiktheidsuitkering of een andere uitkering als Wajong. Dat zijn bijvoorbeeld TBS’ers die volledig ontoerekeningsvatbaar zijn verklaard en geen straf opgelegd hebben gekregen, maar alleen een zorgtraject. Daarmee houden ze recht op hun uitkering. Bij een verblijf van bijvoorbeeld drie jaar en een uitkering van duizend  euro per maand bouwen ze sinds het vervallen van de eigen bijdrage per 1 januari een vermogen van 36.000 euro op. De belastingbetaler betaalt dus dubbel: de staat bekostigt de behandeling en het verblijf, én de staat geeft tegelijkertijd een uitkering. Is minister Koolmees het met mijn fractie eens dat het hier misgaat? Welke oplossingen ziet de minister?”

Veel mis

“Hoe is het in vredesnaam mogelijk dat gedetineerden, die wettelijk al sinds 2001 géén uitkering zouden mogen ontvangen, in bepaalde gevallen tóch nog een sociale uitkering kunnen ontvangen?”, drong Corrie van Brenk verder aan. “Ook hier blijkt weer veel mis; er is sprake van systeem-falen, maar hoever wordt hierbij teruggekeken en teruggevorderd als het gaat om onterecht verstrekte uitkeringen?”

Allemaal stopgezet?

Minister Koolmees leverde de Tweede Kamer aanvullende informatie die beter inzicht moet geven in het functioneren van het UWV en de grip die de minister daarop heeft, of moet gaan krijgen. “Maar zijn onterechte uitkeringen aan gedetineerden nu allemaal stopgezet?”, wilde Corrie van Brenk – die de informatie van de minister niet voldoende helder vond – weten. “Welk bedrag is hiermee in totaal gemoeid? Worden onterechte uitkeringen volledig teruggevorderd, en met welke terugwerkende kracht?”

Nu goed regelen!

“In hoeverre zijn de aansturingsrelatie en informatie-uitwisseling tussen UWV en ministerie,  en de informatie-uitwisseling tussen ministerie en Kamer nu daadwerkelijk op orde gekomen?”, vroeg Corrie aan de minister. “Systeemfouten, fraudefenomenen en maatregelen om daar wat aan te doen moeten gewoon structureel en systematisch gedeeld gaan worden met de Tweede Kamer. Nu is het moment om zaken daadwerkelijk goed te regelen, zoals de minister eerder heeft beloofd!”

► Verdere inbreng van Kamerlid Corrie van Brenk tijdens het debat over het bericht dat het UWV ten onrechte uitkeringen verstrekt aan gevangenen:

“De 50PLUS-fractie vraagt een toelichting waarom een Arbeidsongeschiktheidsuitkering en een Ziektewetuitkering pas één maand na ingang van de detentie worden stopgezet, terwijl een WW-uitkering wettelijk onmiddellijk bij aanvang van detentie moet worden stopgezet. Wij vinden dat indien zeker is dat de detentie (veel) langer dan een maand duurt deze uitkeringen met onmiddellijke ingang van detentie stopgezet moeten worden.

Oók willen wij graag nog weten hoeveel in het buitenland gedetineerde Nederlanders die géén ondersteuning gezocht hebben bij de Nederlandse Ambassade en dus niet in beeld waren bij BZ, naar schatting toch onterecht een uitkering genoten hebben, of misschien zelfs nog genieten. Wordt dit ook nog nader onderzocht? Bestaat hier een beeld van?

De fraudeproblematiek breder gezien. Wij begrijpen uit de signaleringsbrief van het ministerie dat inspecteurs bij controles op werkplekken de aanwezigen niet actief mogen vragen naar eventuele uitkeringen die men heeft. Dat steekt, want fraude wordt in 45% van de gevallen juist geïnitieerd door de uitkeringsgerechtigde. Hoe kan je dan als overheid nog überhaupt, dus snel en effectief controleren en handhaven? Hebben UWV en gemeenten daarvoor voldoende capaciteit en mankracht? Dat de ‘ervaren pakkans’ een dalende tendens vertoont geeft zeer te denken. 

Hoe belangrijk strikte handhaving in de sociale zekerheid ook is: voorkomen moet worden dat hiermee de meerderheid van welwillende en coöperatieve uitkeringsgerechtigden gedemotiveerd en mogelijk gecriminaliseerd worden. Wij vragen daarom de bevindingen van het onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen ‘Slimme handhaving’ als kader te hanteren bij de uitwerking van de aangescherpte handhavingsstrategie.”

© 4 september 2019