Structureel foute benadering door Belastingdienst

Het debat in de Tweede Kamer ging niet alleen over de grove fouten die zijn gemaakt bij de toeslagen voor de kinderopvang maar ook over de structureel foute benadering van individuele burgers door de Belastingdienst. “Een benadering waarbij de rechten van de slachtoffers stelselmatig zijn geschonden”, zei Kamerlid Gerrit Jan van Otterloo.

Vandaag werd er in de grote vergaderzaal van de Tweede Kamer vergaderd over de gerezen problemen rond het stopzetten van de kinderopvangtoeslag. Dit debat draait rond wat in vaktermen CAF11 heet, waarbij CAF staat voor Combiteam Aanpak Facilitators en 11 voor een bewuste groep ouders.

Gerrit Jan van Otterloo benadrukt dat het wat hem betreft niet alleen om deze kinderopvangzaak gaat, maar om de structureel foute benadering van individuele burgers door de Belastingdienst waarbij de rechten van de slachtoffers stelselmatig zijn geschonden. “We hebben hier te maken met een fout stelsel met grote risico’s”, zei het Kamerlid van 50PLUS. “Een stelsel dat zeer veel vraagt van de bureaucratiebestendigheid van burgers, en dat in combinatie met een hard optredende Belastingdienst die zich in deze gevallen boven de wet verheven acht.”

Goed compenseren
Het Kamerlid van 50PLUS gaf aan dat de ouders in de CAF11-zaak, maar ook de andere slachtoffers, goed gecompenseerd moeten worden voor de schade die zij hebben geleden. “Dat is dus meer dan alleen terugstorting van de ingevorderde toeslagen”, vindt Gerit Jan van Otterloo, die stelt dat de overheid duidelijk meelevendheid moet tonen.

Signalen gemist
Het gekozen systeem van de kinderopvangtoeslagen blijft onbegrijpelijk, stelt Gerrit Jan. “Je moet concluderen dat staatssecretaris Wiebes en minister Asscher de signalen gemist hebben en niet in staat waren om een ander systeem te ontwerpen. Een systeem dat niet zo leunt op de ouders, maar de collectieve verantwoordelijkheid van de samenleving voor een goede kinderopvang vormgeeft.” •

 

► De volledige inbreng van Tweede Kamerlid Gerrit Jan van Otterloo bij het debat over het stopzetten van de kinderopvangtoeslag:

“Vandaag weer een nieuwe ronde in onze inspanningen om als Kamer een oplossing te bieden voor de gedupeerden en te proberen structurele verbeteringen bij de belastingdienst te bewerkstelligen. In de eerste plaats wil ik samen met meerdere collega’s beklemtonen dat het hier niet alleen over CAF11 mag en moet gaan. En zelfs niet alleen over de kinderopvangtoeslag hoewel daar wel de grootste problemen zich hebben voorgedaan.

We hebben hier te maken met een fout stelsel met grote risico’s dat zeer veel vraagt van bureaucratiebestendigheid van burgers in combinatie met een hard optredende Belastingdienst die zich in deze gevallen boven de wet verheven acht en een falend beleid van het kabinet Rutte II waar Wiebes en Asscher niet in staat waren om adequaat en accuraat de problemen op te lossen door met een ander systeem en met andere regels te komen.

Maar voordat ik aan de andere vragen over cultuur en beleid bij de Belastingdienst, de aangifte van knevelarij en oplossingen voor de toeslagen toekom moet ik het hebben over de slachtoffers. Juni 2019 erkende de vorige staatssecretaris dat er iets geweldig mis was gegaan voor een aantal ouders. Toen heb ik al gepleit voor een snelle route voor compensatie van de ouders. Die snelle route zou lijken op de wijze waarop de Rijksoverheid als eigenrisicodrager erkend dat er schade is ontstaan en dat die schade na taxatie vergoed zou kunnen worden. Staatssecretaris Snel zat echt op de route dat ondanks de fouten die bij rechtmatigheid bij terugvorderen gemaakt zijn alleen een rechtmatige route openstond voor schadevergoeding.

Het resultaat werd een commissie-Donner, maar nog steeds is er niet uitgekeerd en als ik het goed begrijp is de insteek van de belastingdienst nu dat de ten onrechte ingevorderde bedragen worden teruggegeven.

Is het waar dat de Belastingdienst alle andere schade die zij heeft veroorzaakt niet wil vergoeden?

Wat 50PLUS betreft moet er hier ruimharig worden opgetreden en niet alleen in CAF11 maar in alle vergelijkbare gevallen. Naar ik beluister zit het met de meelevendheid van de staatssecretaris wel goed, maar dat is niet voldoende, want het is de Belastingdienst die het moet doen.

Ten principale blijft het gekozen system van kinderopvangtoeslagen onbegrijpelijk. De omvang van de bedragen en de verantwoording zijn neergelegd bij de ouders waarbij men vooral hoogopgeleide ouders voor ogen had, maar niet iedereen is hoogopgeleid en niet iedereen is bestand tegen bureaucratie met zijn eigen taal.

Je kan niet anders concluderen dat staatssecretaris Wiebes en minister Asscher de signalen gemist hebben en niet in staat waren om een ander systeem te ontwerpen dat niet zo leunt op de ouders maar de collectieve verantwoordelijkheid van de samenleving voor een goede kinderopvang vormgeeft.

Bij de Belastingdienst is bij delen sprake van een verkeerde cultuur. Bij het vragenuurtje vorige week had de staatssecretaris het over het cultuurrapport dat snel zou verschijnen. Dat rapport vraagt om een eigen debat hier in de kamer. Wel is duidelijk dat er is doorgepakt met de aanpak van leidinggevenden die destijds verantwoordelijk waren. Dat dit tot discussie zou leiden was van tevoren duidelijk omdat het hier gaat om verantwoordelijkheden en om wie wat daadwerkelijk heeft gedaan.

Daarom de volgende vragen:

Hoe is vastgesteld dat juist deze vijf en niet nog meer anderen er weet van hadden en daarmee medeverantwoordelijk voor waren?

Zijn er ook ambtenaren meer in de uitvoering die in het vizier gekomen of zijn daar nog geen beslissingen over genomen?”

© 27 mei 2020