Krachtige aanpak armoedeproblematiek noodzakelijk

De kans op armoede en schulden is groot, ook onder ouderen. “Miljoenen gepensioneerden hebben helemaal geen riant Zwitserleven-pensioen, maar AOW met een paar honderd euro pensioen dat al jarenlang niet geïndexeerd is, en dus nauwelijks spaargeld”, zegt Corrie van Brenk. Zij vraagt om een krachtige aanpak ter voorkoming en bestrijding van armoede onder deze groep senioren.

Juist in deze tijd van corona is het nodig de aanpak van armoede en schulden verder te versterken. Die armoede en de kans daarop is er, óók onder senioren. Vooral in de leeftijd 55 tot en met 66 jaar, bij mensen met een onvolledige AOW-opbouw, waaronder veel mensen met een migratieachtergrond en bij hoogbejaarden met een relatief dure woon-zorg voorziening. “Miljoenen gepensioneerden hebben helemaal geen riant pensioen, geen Zwitserleven, maar AOW met een paar honderd euro al jarenlang niet geïndexeerd pensioen, en dus nauwelijks spaargeld”, schetst Corrie de situatie in Nederland. 50PLUS vraagt een krachtige aanpak ter voorkoming en bestrijding van armoede onder deze groep senioren.

Zware schuldproblemen

50PLUS vindt dat gemeenten alle middelen moeten krijgen om het grote verwachte beroep op de schuldhulpverlening door corona op te vangen. “Er wordt een ‘boeggolf’ aan corona-gerelateerde zware schuldproblemen van 30 procent verwacht”, stelt Corrie van Brenk. “Krijgen gemeenten als het nodig is ook 30 procent meer financiering?” De fractievoorzitter vroeg daarbij aandacht voor verschillende knelpunten die spelen, zoals vroeg-signalering van schulden, de toegankelijkheid van de schuldhulpverlening, het respecteren van de beslagvrije voet, de wijze van incasso en de hoge kredietrentes.

Karige bijstand

50PLUS stelt ook de karige bijstand, het sociaal minimum en het huidige systeem van inkomensondersteuning aan de kaak. Dat is structureel onvoldoende om te voorkomen dat veel mensen – óók werkenden – toch in armoede raken. 50PLUS pleit wederom voor een verruiming van de vermogensnormen voor kwijtschelding van lokale heffingen. Verschillende gemeenten hebben daarom gevraagd. •

De volledige inbreng van fractievoorzitter Corrie van Brenk bij het commissiedebat Armoede- en schuldenbeleid met Bas van ’t Wout, staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid:

“De 50PLUS-fractie luidt de noodklok over (dreigende) armoede onder senioren. De kans op armoede is het grootst tussen de 55 jaar en de AOW-gerechtigde leeftijd. Ongeveer de helft van de bijstandsgerechtigden, die leven van het uiterste minimum, is nu al 50 jaar en ouder. Een derde van de senioren heeft géén spaargeld of eigen vermogen. De AOW verlaagt weliswaar de kans op armoede, maar laten wij onze ogen niet sluiten: armoede onder hoogbejaarden is met 11 procent het allerhoogst. Dat geldt ook voor gepensioneerden met alléén AOW in particuliere woon-zorgcombinaties, en eveneens voor veel mensen met onvolledige AOW en weinig of geen pensioen; bijna een kwart van de Zwolse gepensioneerden leeft inmiddels in armoede. Miljoenen gepensioneerden hebben helemaal geen riant pensioen, geen Zwitserleven, maar AOW met een paar honderd euro al jarenlang niet geïndexeerd pensioen, en dus nauwelijks spaargeld. Hoe gaat u armoede onder deze brede groep mensen beteugelen?

Nu al kampt één op de vijf Nederlanders met problematische schulden. Door corona wordt er een ‘boeggolf’ aan corona gerelateerde zware schuldproblemen verwacht. Daaronder veel jongeren, flexwerkers en zelfstandigen. Het zou kunnen gaan om een toename met 30 procent. Krijgen gemeenten als het nodig is ook 30 procent meer financiering? Zal de 146 miljoen euro voldoende zijn voor de opvang van nieuwe schuldenproblematiek? Manifesteert die golf zich al, en wat wordt gericht gedaan om die te beheersen? Wij waarderen de voornemens van het kabinet om het schuldhulptraject te versnellen, en schuldhulpverlening toegankelijker te maken, maar hoe worden gemeenten concreet verder geholpen met de zware taken die op hen afkomen? En kunnen zij rekenen op voldoende structurele financiële middelen?

Momenteel belemmert corona de schuldhulp, juist aan de meest kwetsbaren. Denk aan mensen met meervoudige problematiek, mensen met een migratieachtergrond en ouderen. Het gaat vooral om ‘minder digitaal vaardigen’. Wij vragen de staatssecretaris samen met de VNG snel te streven naar het bieden van fysieke hulpmogelijkheden!

50PLUS is benieuwd naar de stand van zaken met betrekking tot de beslagvrije voet. Zal het CJIB nu inderdaad, met implementatie van de betreffende wet, vanaf 2021 zelf beslag kunnen leggen op het inkomen, zodat gerechtsdeurwaarders niet meer nodig zijn, en de beslagvrije voet echt volledig zal worden gerespecteerd? En gaat het CJIB inderdaad meer rekening gaan houden bij incasso met persoonlijke omstandigheden van mensen?

50PLUS is voorstander van een opkoopfonds (‘Waarborgfonds’) voor schulden. Hoe sneller wij welwillende mensen uit schulden kunnen halen, hoe beter. Wanneer kan dit handen en voeten krijgen? En hoeveel mensen kunnen geholpen worden met de beschikbare 30 miljoen euro? De noodstopprocedure moet inderdaad verbreed worden. Wanneer wordt dit concreter?

Wij vragen aandacht voor het in de winterperiode – 1 oktober tot 1 april – afsluiten van elektriciteit, gas of water. Dat mag alleen niet als iemand in de schuldhulpverlening zit.

Wat betreft de hoge rentes van commerciële bedrijven, hopen wij echt op snelheid, dus inderdaad een structurele beslissing van de verlaging van de rente voor 1 maart volgend jaar.

Het minimumloon is structureel te laag. Het huidige systeem van inkomensondersteuning is onvoldoende om armoede tegen te gaan. Werkende armen en uitkeringsgerechtigden met schulden zijn onvoldoende in beeld in het beleid. Een belangrijke oorzaak van armoede en kans op armoede is gelegen in de relatief karige bijstand – het sociaal minimum – die al jaren achterblijft! De koopkracht van een bijstandsgerechtigde is tussen 2011 en 2018 gedaald. Dat in schril contrast tot de koopkracht van werkenden in die jaren. Het aantal personen in armoede zal, als het zo doorgaat, na 2021 met ruim een kwart toenemen, door de jaarlijkse verlaging van de bijstandsuitkeringen. De bijstand moet omhoog. De bijstand, het sociaal minimum, en het geheel van generieke en lokale minimaregelingen moet grondig tegen het licht gehouden worden en aangepast om een belangrijke oorzaak van armoede, óók onder werkende armen weg te nemen. Met de aanpak van deze brede problematiek en grondige voorbereidingen daarvoor kunnen wij niet wachten tot een volgend kabinet.

Zoals collega Peters opmerkte bij de begroting: vroeg-signalering is – met een nieuwe schuldengolf door corona in de maak – van het allergrootste belang. Banken kunnen hierbij inderdaad een rol spelen, maar óók andere maatschappelijke organisaties. Hoe staat het daar nu mee?

Tot slot. De 50PLUS-fractie is nog steeds voorstander van verruiming van de vermogensnormen voor kwijtschelding van lokale heffingen. Sparen zou niet ontmoedigd moeten worden, juist ook om schulden en financiële afhankelijkheid te voorkomen!”

© 10 december 2020