Bijdrage Martin van Rooijen – Algemene Politieke Beschouwingen 2024

Bijdrage Martin van Rooijen (50PLUS) – Algemene Politieke Beschouwingen 2024

 

1. Graag wil ik mijn eerste termijn beginnen met een welkom aan het nieuwe kabinet. We leven in onrustige tijden en het zal voor u ieder individueel én gezamenlijk geen gemakkelijke klus worden. Sterkte dus, zeg ik nu maar.
2. 50PLUS beschouwt zich niet als oppositiepartij. Wij doen zaken, graag zelfs, met iedereen die met ons de belangen wil dienen van de 50plussers in Nederland. Dan praten we over zo ongeveer de helft van de bevolking. Ik nodig het kabinet uit om zich te verdiepen in onze agenda, net zoals wij uw agenda serieus zullen nemen en bezien waar die aansluit bij die van ons.
3. Eerst een sfeerbeeld. Mijn partij maakt zich zorgen dat steeds vaker wordt geredeneerd vanuit een mogelijk generatieconflict. Wat er in onze ogen niet is. Ouderen zijn dan de mensen wier tijd is geweest en die er dus minder toe doen.
4. Ouderen bezetten woningen waar de jeugd naar woonruimte snakt. Let wel: Ze zitten dus in de weg. De AOW staat onder druk. Bij verhoging van de AOW zie je steeds pogingen om een beetje weg te halen of niet toe te kennen. Ik noem bv de afschaffing van de Inkomensondersteuning-AOW van 28 euro per maand. Gaat uw kabinet daar ook mee door, vraag ik de premier. Graag een compleet en inhoudelijk antwoord.
5. Dan de huisvesting. Ongetwijfeld wonen er veel ouderen alleen of met zijn tweetjes in ruime huizen. Maar wat biedt Nederland als alternatief? In mijn jeugd, de eerste 15 jaar na de oorlog, kwamen we ook woningen te kort. Eerst de oorlogsschade en daarna door de babyboom. Dat heette toen ‘woningnood’.
6. We bouwden toen voor de ouderen bejaardenhuizen waar gezelligheid een belangrijker element was dan gezondheidsproblemen. Je kon je daarvoor opgeven. De sleutel om binnen te komen heette niet Tehuizen met theekransjes, klaverjasclubs en een biljart.
7. We hadden toen ook nog veel meer particuliere verbanden die dat organiseerden. Kerken, vakbonden, stichtingen en andere maatschappelijke instellingen hielden zich daarmee bezig.
8. Tegenwoordig moet bijna alles van de overheid komen en mede daardoor staat niet hartelijkheid of belangstelling meer voorop, maar urgentie, nut, efficiency, dat soort argumenten. We hebben verpleeghuizen met toegewijd personeel en prachtige zorg, maar daar kom je alleen op indicatie. Dan is thuis wonen dus ook geen optie meer.

9. Voorzitter, kracht moet onze inspiratie zijn. Kracht en optimisme. Poets de motieven weg voor rancune, bitterheid en verwijten en geef allereerst de oudere mensen weer optimisme, tevredenheid over vandaag en vertrouwen voor morgen. Maar dan moeten we het nodig ook over de pensioenen hebben! Voorzitter, serieus, die Wet Toekomst Pensioen (WTP) wordt een ramp. Nu al veel te gecompliceerd en onbetaalbaar om in te voeren of in te varen, wat u maar wilt. Straks een drama voor de rechthebbenden. Dat zijn er nota bene 10 miljoen!
10. Wat me dan nog het meest benauwt is dat alle kritiek onbespreekbaar is. Met geheel vrijwillig watten in onze oren en met een blinddoek voor ogen, hobbelen we als zombies achter elkaar naar de afgrond. Een stille optocht die niet te stoppen lijkt.
11. Elk contra-argument werd niet weerlegd, maar weggewoven. Daar kan ik over meepraten. Opeenvolgende coalities wilden hun handen er niet aan branden. Elkaar opvolgende ministers lazen ambtelijke bezweringen voor die geen of weinig hout sneden, maar vooral deskundig moesten klinken.
12. Ik noem ook Klaas Knot, die met zijn rekenrente-aberratie miljarden aan pensioenvermogen heeft geofferd en hier in dit huis kort geleden nog de onkunde van de Nederlandsche Bank mocht etaleren. Ik denk aan de topdeskundigen van EIOPA, de Europese pensioentoezichthouder. Zij hebben daags na het optreden van Knot hier, bevestigd dat Nederlandse pensioenfondsen het grootste liquiditeitsrisico lopen door extreem hoge rente afdekking. Dan heb je het grootste pensioenvermogen in de EU en zorgt nota bene De Nederlandsche Bank ervoor dat wij als eerste in de problemen komen. Heeft het kabinet begrip voor deze zorg? Ja of nee?
13. Het is nu niet tijd en plaats om inhoudelijk alle argumenten nog eens langs te lopen. Maar we staan met een nieuwe regering aan de start van misschien wel de laatste etappe. De laatste kans om een ramp af te wenden. Ik ben niet al te optimistisch als ik zie dat om te beginnen de coalitie er een vrije kwestie van heeft gemaakt.
14. Maar voorzitter: Minister van Hijum is wel verantwoordelijk voor de uitvoering van de Pensioenwet. Hij is geen pensioendeskundige van huis uit maar hij heeft nog dezelfde ambtenaren als zijn voorganger. Krijgen we dus weer hetzelfde beleid en dezelfde antwoorden?
15. ‘Ik las een zeer indrukwekkend betoog van voormalig pensioenbestuurder Adrie van der Wurff in Pensioen Pro van 26 september. Het is een bekentenis en schets van binnenuit de pensioenwereld. Het gaat over de schaamte en twijfel die breed leven binnen de pensioensector. Bij bestuurders en bij uitvoerenden. Veel van hen betreuren dat zij de nieuwe pensioenwet over zich heen hebben laten komen zonder nadrukkelijker hun zorgen te uiten. Het is een aangrijpend verhaal over een leger van jaknikkers, dat geen moed had alarm te slaan en nu spijt heeft. Het schetst een wereld van schaamte, na een proces van meer dan 10 jaar dat gekenmerkt werd door veel bluf, leugens en onkunde. Vooral veel verzwegen onkunde, die met bluf werd gecamoufleerd door pensioendeskundigen, ambtenaren en eerdere bewindslieden. Wie in het kabinet durft voluit ‘ja’ te zeggen op mijn vraag: Snapt u nu echt goed waar het over gaat? Overziet u de consequenties? De sector zelf overziet het al niet meer, zo blijkt ook uit het aangrijpende betoog van Van der Wurff, dat in heel Den Haag en de pensioenwereld een sirene zou moeten laten loeien.
16. Het is met compassie geschreven. Over mensen die gevangen zitten in een systeem en dat ook weten en beseffen. Maar machteloos zijn om de uitgang te vinden.
17. Voorzitter, ik ben geen uitgever. Maar vandaag een beetje. Ik heb voor de minister-president en voor zijn hele ploeg een exemplaar. En ook een voor elk lid van deze Eerste Kamer. Lees het allemaal nog eens goed en overweeg wat er staat. Ik zou graag de bode willen vragen om het uit te delen. Wil de Minister-President hier na lezing uitvoerig op reageren?
18. Voorzitter, premier Schoof kan – en u allen kunnen – er op rekenen dat 50PLUS niet zal opgeven. ‘Wij zullen alles doen om de nieuwe wet alsnog te stoppen of op onderdelen aan te passen. Dat is in het belang van alle betrokkenen, de gepensioneerden én de werknemers, die de gepensioneerden van morgen zijn.’
19. Dat brengt mij op een gebeurtenis tijdens de formatie waar ik van schrok. Uit de Schoo-lezing van Pieter Omtzigt begreep ik dat het ABP mede namens een aantal pensioenfondsen tijdens de formatie de coalitie heeft gechanteerd met de dreiging geen investeringen te doen in o.a. de Nederlandse woningbouw als de WTP door de coalitie in gevaar zou worden gebracht. Kan de minister-president die chantage bevestigen?
20. Waarom heeft u niet gewoon gezegd “dan maar niet”? Want de pensioenfondsen hebben net zo belang bij die investeringen als de overheid. Hoe ziet premier Schoof dit?
21. Voorzitter, bij alle vastgelegde rechten die in het kader van de WTP zonder toestemming worden afgenomen hoort ook het recht op inhaalindexatie. Een recht voor jong en oud. Bij het ABP gaat het om zo’n 20% achterstand. In de misdaadkolommen van de Telegraaf zou zoiets diefstal worden genoemd. Hoe noemt de premier dit? Kan hij dit verdedigen?
22. Voorzitter, als de ramp zich straks voltrekt, als bij veel pensioenfondsen de hel uitbreekt, als het ABP reddeloos zal zijn, de gepensioneerden radeloos, bent u dan redeloos? U en minister Van Hijum zullen de vernietigende storm van voren krijgen. Toen u nog wat kon doen en u de gegevens bekend waren, keek u als een edelhert in de koplampen. Bent u zich bewust welke botsing er op u af gaat komen?
23. Voorzitter, tijd voor een fiscale zijsprong.
24. Deze Kamer ergert zich al jaren aan de gewoonte van opvolgende regeringen om misbruik te maken van de omstandigheid dat de Senaat geen recht van amendement heeft, door het Belastingplan te vervuilen met andere zware wetsvoorstellen, welke onvoldoende of geen samenhang vertonen. Daar mogen we dan van alles van vinden, maar verwerpen kan niet, omdat we dan het hele Belastingplan moeten verwerpen. Dan zou de Eerste Kamer een ander en groter probleem scheppen. In die afweging heeft de Eerste Kamer steeds voorrang gegeven aan het niet hinderen van de uitvoering van het beleid.
25. Voorzitter, dat is chique van ons, maar waarom is de regering dan nooit chique naar ons? In 2015 hebben wij via de motie-Hoekstra ons democratisch verlangen uitgesproken. Maar ook uw regering komt al weer in zijn eerste Belastingplan met wetgevende vervuiling, zoals ik dat maar noem. Waarom toch? Bent u zo bang voor de Eerste Kamer?
26. Voorzitter, de AOW is een algemene volksverzekering voor de oude dag. Dat moet ze ook blijven. Het is een basisinkomen voor de mensen die niet meer behoeven te werken, die hun aandeel aan onze samenleving hebben geleverd. Dat is hun bestaanszekerheid en daar moet niet telkens aan worden gemorreld.
27. Het is een volksverzekering en geen voorziening, zoals de bijstand. Daar moeten we de AOW ook niet mee willen vergelijken. Voor de AOW wordt premie betaald, voor de bijstand niet. In de bijstand hoort dan ook een inkomenstoets, bij de AOW als verzekering niet. Ik neem aan dat de Minister president deze conclusie deelt?
28. De AOW-ers moeten ook niet via een omweg worden benadeeld. De arbeidskorting geeft werkenden een fiscaal voordeel. Dat voordeel is inmiddels opgeblazen tot niet minder dan 5500 euro netto en kost jaarlijks 35 miljard euro. Dit geldt alléén voor werkenden. Ik wijs er op dat zonder Arbeidskorting het tarief in de eerste schijf met 7% omlaag zou kunnen. Voor iedereen, dus ook voor AOW-ers. De arbeidskorting is dus fiscale leeftijdsdiscriminatie! Hoe ziet de premier dat?
29. Begin juli heb ik u schriftelijke vragen gesteld over de bemoeienis van prinses Laurentien en haar Stichting SGH met de afdoening van de toeslagenellende. Nu, drie maanden later, hebben wij nog steeds geen antwoord ontvangen. Die antwoorden moeten van u komen, want niet het dossier staat voorop en daarmee de vakbewindspersoon, maar de positie van leden van het Koninklijk Huis en dat is uw portefeuille. Waarom zijn die antwoorden er nog niet? Kunt u bevorderen dat inhoudelijke antwoorden op mijn vragen nu snel zijn te verwachten? Hoeveel studietijd heeft u nog nodig?